Lieve Allemaal,

Achter de pijpenstelen zie ik nog iets van de sawah, veel is het niet. Regen, het is nodig, weet ik, maar ik word er een beetje gek van. Al dagen hoost het. Dat het de droge tijd is, is hierboven niet doorgedrongen. De vijver loopt over en de septic-tank schijnt vol water te staan. De gevolgen van het laatste laten zich, zeker in het kader van een frisse blog, niet wel beschrijven. De bouw van het zwembad stagneert maar om me heen kijkend vraag ik me af of er wel een zwembad nodig is. Regen. Buiten natuurlijk en ook vanbinnen een beetje. De realisatie dat het nu echt… Het komt vertraagd binnen denk ik. Er is mee te leven en het komt wel goed maar voor nu vullen dagen zich met beelden van wat niet meer komt, met een terugkijken dat tegelijk veel andere deuren opent. Het mag wel. Ook voor rouwen is een tijd, ook je ongelukkig voelen is een deel van ons zijn.

Het was wat laat toen ik thuis kwam. Gehaast want op een opening bedacht ik opeens dat ik Zoef, de hond,  die morgen geen eten had gegeven. Normaal neemt de hulp gekookte rijst met vis voor hem mee maar het was zondag… geen hulp. Toen wist ik ook waarom Zoef ‘s morgens zo uitermate aanhankelijk was. Overtuigend bewijs dat Zoef een stomme baas heeft is intussen geleverd. Toen ik thuiskwam was Zoef, toch nog, blij me te zien. Hij at een volle bak leeg en ik denk dat hij me intussen vergeven heeft.                                  De werkers aan het zwembad waren nog aan de gang en hadden ook een nieuwtje; ze hadden net drie Javanen van het weggetje gejaagd. Ze gingen ervan uit dat het potentiele inbrekers waren want zo zijn die Javanen – dat weet iedereen.                                    Jaren terug vertelde een Balinees me dat ook alle hoertjes hier Javaanse zijn. Mijn opmerking dat ik ze gezien / gehoord had die Balinees spraken werd snel gepareerd. ‘Ze leren eerst Balinees weet je, dan vallen ze niet op’. Ook hier in Bali komt het kwaad van buiten.                                                                                                                                  Het moet een soort van uitwisselingsprogramma zijn want in Banyuwangi, net in Java, blijken het altijd weer Balinezen die rottigheid uithalen. Wel mooi eigenlijk, zo voelen we ons allemaal goed en beter. En handig hoewel niet nieuw, de ander loopt altijd risico. Je zoekt een paar foute gevallen – in uw en mijn kringen niet te vinden natuurlijk maar elders.., tja. Door afstand te houden tussen mezelf en de anderen houd ik misstanden buiten het domein van mijn eigen verantwoordelijkheid. Het Afrikaanse antwoord; Ubuntu – ik ben omdat wij zijn, vergeet ik wel eens bij me te steken.

Bij de buren was een feestje. De drie huisjes zijn (praktisch) klaar en er moest natuurlijk een ceremonie komen om het allemaal geschikt te maken voor gebruik. De priester begon ’s morgens om tien en was er toch tot bijna twee mee bezig. Tja, drie huisjes. Daarna feest met veel kip, bier en domino spelen. Dat laatste klinkt onschuldig maar het is hier een, voor mij onbegrijpelijk, gokspel en er gaat veel geld in om. De werkers die wel uitgenodigd waren zag ik per ronde een dikke dag salaris inzetten en, zo gaat dat, meestal verliezen. Niet alle werkers waren er, sommige waren niet welkom. Er is ruzie of in ieder geval een fors meningsverschil.

Dat zit zo: de eigenaar heeft duidelijk boven zijn macht gegrepen met de bouw, hij heeft schulden tot ver voorbij zijn oren en er moet dus op de rupiah gelet worden. Daarom vond hij dat een paar van de werkers die hij wat langer kent, maar een tijdje moesten wachten op hun geld. Dat was misschien nog goed gegaan als niet in dezelfde tijd de aanschaf van allerlei dure materialen en machines doorgegaan was. De (nog) niet betaalde werkers vonden dat niet leuk en wilden niet meer werken voor hun minisalaris er was.

Op zijn beurt vond de eigenaar dat niet positief en zo konden de opstandige werkers het feest vergeten. Het behoedde ze voor verliezen bij het domino, dat wel. Raden van bestuur die zichzelf eens op een lekkere bonus en opslag trakteren en er zoveel mensen uitknikkeren, wat is nieuw? Hier hadden die werkers tenminste nog de moed te zeggen dat de bouwheer de pot op kon. Bij ons heet het marktwerking. Het aandoenlijk gefröbel met nieuwe beroepscodes, beloften en voorschriften is een wel erg triest substituut voor simpel begrip van wat mens zijn echt inhoudt. Ik ben omdat wij zijn.

Enfin, de eigenaar van de huisjes hoopt op snelle en langdurige verhuur. Ik heb er een hard hoofd in, er is hier bepaald geen woningnood, overal staan huizen te huur. Hij heeft ook nog een aantal sawah’s . ‘Hoe gaat dat dan?’ vroeg ik hem. ‘Dat brengt toch ook geld?’ Het blijkt niet zoveel te zijn. Iemand bewerkt het land, zet de rijstplantjes uit en verzorgt het tot en met de oogst en dan krijgt de eigenaar van het land een derde van de opbrengst. Als je ervan uitgaat dat een derde opgaat aan de kosten van zaaigoed en dergelijke, krijgen dus eigenaar en werker elk de helft van de netto winst. Het klinkt mij in de oren als heel redelijk.

Mijnheer van Beurden wordt de nieuwe grote man bij Shell. Gelijk zijn voorganger zal hij er aan blijven werken dat de winsten van de aandeelhouders hoog blijven. Er werken daar 90.000 mensen. MENSEN! En mijnheer van Beurden ziet als zijn grote opgave de winsten van de aandeelhouders hoog te houden. Topman vergeet de helft van zijn taak, ‘medewerkers’ werd ‘human resources’. For Farmers, een boerencoöperatie, wil naar de beurs. Nu in eigendom en onder zeggenschap van de leden/boeren, wordt het dan een bedrijf in handen van anonieme aandeelhouders. De boeren, ooit eigenaar, verworden tot instrument om meer geld te verdienen. Laat de boeren maar dorsen. Human resources.     Soms droom ik van een groot plein met veel mensen, duizenden, honderdduizenden. Human resources die het niet langer pikken en gewoon weer mens willen zijn.

Op het terras, vanavond met vest want het is fris, is het een herrie van belang. Alles is nat en vochtig dus kikkers alom. Eén kikker, zit in het half afgebouwde zwembad, een mooie klankkast, zeer luidruchtig te zijn. De muziek van de stereo zet ik maar uit, het is zinloos. Pas na tien keer gaan kijken – elke keer als ik kom houdt hij zich stil – ontdek ik hem. Het heel kleine kikkertje met een bijzonder grote mond besluit gewoon te zeggen waar het op staat, luid kwakend kijkt het naar me op. Dag kikker, goed plan!

Veel liefs,

Frank

166 mensen zitten 11 jaar vast, zonder aanklacht, zonder proces, en een honderd daarvan worden nu – ook dat tegen elke internationale wetgeving in – gedwongen gevoed. Met inachtneming van de ramadan, dat wel.

Yes we can! Well, why don’t we then?