Vanaf het moment dat ik hoorde dat hij geveild ging worden wist ik; die is mijn. Ik gun mezelf toch al zo weinig. Alles anoniem geregeld natuurlijk, ik ben niet gek. Ik kon het gezeik al horen; ‘Kan dat geld niet beter besteed worden, wat moet je ermee, hoe dan met de ongelijkheid en ellende in de wereld, wat heeft de vinder ervan?’. Wel, ik heb aandelen in die toko en geloof me, het is goed voor ons allemaal!                                                      Hij ligt veilig in het nachtkastje, de wereld is helaas niet zo dat ik ermee naar de supermarkt kan maar ik heb ‘m. Alleen, ’s avonds onder de dekens, doe ik hem om en in het licht van mijn zaklantaarn zie ik 55 miljoen euro schittering en glans, het lijkt wel kerstmis. Het is mooi zo; licht brengen in duisternis, mijn centjes zijn goed besteed. De ‘Pink Star’, 59,6 karaat diamant, is van mij.                                                                        Wat nou, “ ‘t is wel roze “.

Lieve Allemaal,

Regen in Bali, het regenseizoen is nu wel van start, het regent al de hele dag en regelmatig komen forse buien over. De rijst van de sawah hiervoor is geoogst en ik hoop dat de ratten geen nieuwe behuizing gaan zoeken. Zij die vorige keer zo ongelukkig aan hun einde zijn gekomen zullen de collega’s wel niet gewaarschuwd hebben. Nu worden de eenden in de sawah losgelaten, een leuk gezicht en een gesnater waar je blij van wordt. ’s Avonds laten de kikkers, er moeten er duizenden zijn, van zich horen. Wel prettig zo, het piepje dat al weken in mijn oor zit hoor ik niet op die manier. Op de wand naast mijn schrijftafel zit een klein kikkertje geplakt met een ongelooflijk stemgeluid. Boomkikkertje? Hij/zij is niet bang, kijkt me aan met bolle ogen en kwaakt nog eens – het heeft een onderkin, dat wel. Zomaar een kwartier verdoen met naar dat beestje staren. ‘Gewoon evolutie’. Zal wel, geloof ik zo, maar het is wel een wonder.

Met wat vals spel doet mijn tuin het verbazend goed. Een paar mooie, bloeiende struiken gekocht en dan lukt het prima. Ik tuinier als mijn vader – goede bedoelingen, weinig inzicht, gericht op snel resultaat – het heet erfelijk belast, of eigenlijk erfelijk gezegend.  Met het toeristenseizoen voorbij zijn de wegen wat minder vol hoewel altijd goed voor zweetmomentjes; een Balinees koopt zijn rijbewijs en heeft een hoogontwikkeld vermogen niet te zien wat hij niet wil zien. Wat meer wil je weten. Van de week even naar het ziekenhuis in Denpasar en dan ben ik om meer dan één reden blij weer veilig thuis te zijn. Kasih Ibu heet het ziekenhuis, dat betekent moederliefde. Met die liefde valt het wel mee, vrij veel boter bij de vis. Niets voor de doorsnee Balinees dus, maar het is een goed ziekenhuis. En de zorgwekkende scenario’s van het kliniekje hier in Ubud gingen van tafel; alles prima in orde; hart, nieren, longen en nog zo wat onderdelen gecheckt en alles is optimaal. ‘Uitstekende conditie voor 51 jaar’, zei de specialist. ‘Ik ben 61.’ ‘Oh, oh ja, ik zie het, nou prima dus.’ Aardige specialist máákt vergissing, patiënt toch blij. Hij had in Nederland, Groningen gestudeerd. ‘Mooi land, warme mensen, gastvrij, open…’  Hoe denken de buitenlandse studenten van vandaag erover?

Bij de tandarts, ook al zo’n luxe instelling met mooie meisjes achter de receptie, zachte muziek en wat te drinken als je moet wachten, liggen wat tijdschriften. Ik moet even wachten en kijk er een door. Zo’n heel dikke glossy, geheel en al gevuld met artikelen en advertenties over wat er zoal aan duurs en exclusiefs te halen is op Bali. Dat is veel, heel veel. Vooral in het zuiden, rond Kuta, moet je intussen struikelen over restaurants die elkaar in prijs en bijzonderheid proberen te overtreffen. Gerechten die niet veel meer honger stillen dan die naar status. Het wachten is op restaurants die leeuwerikentongetjes serveren, of koala-oortjes, ook bijzonder.

Ik lees over spa’s die echt goud en echte parels door hun zalfjes vermalen, facelift’s en liften voor elk ander lichaamsdeel aanbieden en botox spuiten waar je maar wilt. In twee of drie behandelingen 15 jaar jonger. (Wel in lijn met de website van iemand die ik ken uit Zuid-Afrika; haar site maakt duidelijk dat ouder worden gewoon een ziekte is, het hoeft helemaal niet als je haar supplementjes aanschaft.) Advertenties voor hotels waar gepoogd is gebrek aan smaak met veel geld te camoufleren, voor shops met prul en prots juwelen die het met carnaval best grappig zouden doen. Omdat ze ‘echt’ zijn kan mevrouw ermee lopen, laat u het prijskaartje er maar aan zitten. Veiligheidsrisico’s, dat weer wel.    Gelukkig excessen, in de eerste plaats zielig voor hen die zo nodig moeten, en toch vraag ik me af in hoeverre dit soort gedrag de wereld dichter naar het randje stuurt. Dansen op de vulkaan. Jezelf in proportie, als een deel van het geheel, blijven zien is misschien soms lastig maar wel voorwaarde om te functioneren. Tijdens de APEC, toen allerhande staatshoofden en regeringshotemetoten ingevlogen werden mocht er niet gevliegerd worden in Bali; een gevaar voor de luchtveiligheid. De rest van het jaar is het geen probleem.

Bali veranderd. Op een website lees ik dat ‘je je in Ubud twintig jaar terug waant in de tijd’, Sanur wordt omschreven als een rustig dorp, Kuta als een kustplaatsje. Het kan eigenlijk niet en toch is er maar één verklaring; die website is de laatste dertig jaar niet bijgewerkt. Natuurlijk gaan de meeste toeristen niet naar de ballententen zoals ik ze hierboven omschrijf maar het evenwicht raakt even zo goed wel zoek. Toeristen zijn altijd bevoorrecht geweest. Dat was in Noordwijk ook zo waar mensen in de zomer in het schuurtje gingen wonen om hun huis aan Duitsers te verhuren. Toeristen brengen geld en werkgelegenheid en, als het optimaal is, een andere blik op de wereld en misschien zelfs het begin van verbroedering. In dit deel van Bali hebben toeristen de winkel goeddeels overgenomen, Balinezen doen het werk, toerisme is de baas. Ceremonies nemen intussen in aantal en omvang steeds toe. Ibu Putu van het restaurantje bevestigde dat vanavond nog eens; ‘Ja, we doen nu beter ons best’. Op mijn vraag waarom had ze geen echt antwoord. ‘Gewoon.’ Frans ziet een mogelijk verband tussen die ceremonies en het toerisme. Hij heeft een punt lijkt me. Veel nieuws maar ook veel onbegrijpelijks komt op mensen af, veel zaken aantrekkelijk hoewel vaak met een ‘prijs’ die niet haalbaar of ongewenst is. Het leven verandert sneller dan ooit en is vaak verwarrend, de priesters zien hun greep verslappen. Vluchten in het vertrouwde en proberen de boel weer op orde te krijgen zijn logische reacties die, dat denk ik wel, ook in dit geval averechts zullen werken. Hoe het wel moet? Een bordje ‘alleen respectvolle toeristen’ aan de grens?

Ik heb net lekker gado gado gegeten bij Ibu Putu. Nee, daar is geen achtergrondmuziek, je kunt er niet loungen, ze accepteert geen creditcards en diët coke of cocktails doet ze niet aan. Geen happy hour, wel altijd blij. Ze komt bij je aan tafel zitten om te kwekken en je gaat zonder honger naar huis. Ze weten niet wat ze missen, die types in die patstenten.

Lieve groet,  Frank