Lieve Allemaal,

Ibu Putu van de warung (eethuisje) verderop, zelf fors op leeftijd, heeft gehoord van het overlijden van mijn moeder. ‘Ze is dus wel heel oud geworden’ vindt ze, ‘dan is het goed zo’. Niet onwaar maar ik vind haar reactie nogal luchtig dus vertel ik dat er natuurlijk ook wel verdriet is. Ibu Putu kijkt bezorgd. ‘Niet lang verdrietig blijven hoor, dan blijven de doden bij je’.

T. Stuurt een email uit Afrika, hij is overstuur want niet uitgenodigd voor een ritueel met de familie om contact te leggen met de voorouders. Verdrietig omdat zijn familie hem erbuiten laat, overstuur omdat hij zelf niet weet hoe dat contact te leggen waar hij veel behoefte aan heeft.

Zouden ze echt uit je kunnen verdwijnen, je voorouders? Zou je echt naar een graf moeten om ze te vinden? Het klinkt mij in de oren als naar een kerk moeten om god te zoeken. Ibu Putu begrijp ik wel, een hindoe gelooft dat de ziel gaat dwalen als hij zich niet vrij voelt om te gaan. Voor T. maakt zijn traditie het makkelijker dat contact bij een graf te maken maar, denk ik, hij zou het allemaal kunnen vinden in zichzelf.

De ontmoeting tussen onze wortels en dat wat we hier en nu ervaren.

Herly Setiawan, de schilder waarover ik het wel eerder had, lukt het er iets moois mee te doen. Hij heeft een vrouw en een kind, wat kleine baantjes om te leven en hij is bij een dansgroep die oude tradities in een contemporaine setting wil bewaren. En verder schilderen, schilderen en schilderen. Met datzelfde thema, zijn wortels verbinden met zijn eigen heden. Vol passie maakt hij de wereld deelgenoot van wat hem bezighoudt, focust op het niet zichtbare zichtbaar maken, op het onderstrepen van waarden die niet verloren mogen gaan. Fantastisch dat iemand daar mee bezig is, voor wie mee mag kijken en vooral voor hemzelf. Passie.

(Later op Facebook wat foto’s van zijn nieuwste werk, hebben die gasten van Prism ook iets moois om naar te kijken.)

Passie. Toen een krant van protestant christelijke signatuur het had over de fratsen en uitspattingen van de paus wist ik dat het de goede kant opgaat. Die kardinalen hebben het misschien wel redelijk gedaan; een paus kiezen bedoel ik. Een mondain concert en het hele management zit, op een soort podium vooraan, in rode jurken gewichtig te zijn, de stoel van de baas blijft leeg. Die heeft belangrijke dingen te doen. Licht verongelijkt stelt de krant dat hij ook voor de vuist weg preekt, voeten wast van gevangenen in plaats van kardinalen en een jongen met down syndroom meeneemt in de pausmobiel. En die hermelijnen mantel doet hij ook al niet om. Tja, als je uit je hart spreekt heb je niet altijd papier nodig en de rest lijkt me wel in lijn met wat die eersteling zou doen. Als die een pausmobieltje had gehad, had hij die jongen vast ook meegenomen. Zomaar, voor de lol, en dan op twee wielen door de bocht door Jeruzalem. Maar goed, op een ezel werkt het natuurlijk allemaal wat minder.  Een paus met passie, ik hoop het.

Haartjes laten knippen in de Mall (€ 2,40) – ja Mam, lekker fris koppie – en gelijk maar even lunchen. Een klein, mager jongetje, op de rand van kinderarbeid, heeft de geringe taak op wacht te staan voor het buitenterras. Moedeloos staat hij zo te dromen dat ik, enige gast, hem lange tijd ontga. Dan brengt hij het menu, iemand anders komt om de bestelling op te nemen. De jongen komt terug om een kopie van de bestelling zorgvuldig, met een plakbandje dat niet van de rol wil, op mijn tafeltje te plakken. Een van die onverklaarbare baantjes, met moeite verworven, die weinig geld en veel desillusie opleveren. Werk gevonden en toen…, toen niks. De tweedeling waar het westen (weer) zo hard aan werkt is hier een, al lang geslaagd, project. Ik vraag me af of die jongen wel eens over zijn perspectief denkt en weet tegelijk niet of ik dat moet hopen. Voortvarendheid lijkt niet in zijn ransel te zitten en hij is veel te jong van school. Nou ja, school… Het lijkt onwaarschijnlijk maar veel onderwijs is hier nog beroerder dan in Afrika. Zelf denken en creatief zijn worden ontmoedigd, feodale toestanden zijn de wereld niet uit, het harnas dat adat (geloof, gebruiken en cultuur) heet houdt de boel voorlopig nog op zijn plaats. Voor passie, buiten een materiele vraatzucht, is nauwelijks plaats.

Bijgeloof verduistert alles nog wat meer. De zoon en de hond van Ibu Par zijn allebei ziek. ‘Wat hebben ze dan?’ vraag ik. ‘Ze zijn ’s avonds laat een neger tegengekomen. Op het kruispunt!’ En daarmee is alles verklaard zegt haar blik.

Voorbeelden hoe het beter kan zijn er amper, ik denk soms dat dom houden deel van een plan is. Dienend zijn lijkt de meeste politici niet te liggen; met passie wegen zoeken en verbinden ook al niet. De beweegredenen om politieke functies te bekleden zouden veel meer onze argwaan verdienen maar, behept met dezelfde kortzichtigheid en oog voor eigenbelang als de kandidaten, kiezen we nogal eens verkeerd. Het lichtend voorbeeld van de bovenlaag dat ook hier via de media tot ons komt – extravagantie, duurder en meer – doet vrezen dat als het financieel beter gaat… Indonesië ligt niet zover weg van Nederland hoor, (voor)mensen met (com)passie zijn overal zeldzaam.

In de Mail & Guardian pleit Nic Dawes, de hoofdredacteur, ervoor het beeld van Mandela, zijn passie en inspiratie, meer te koesteren, meer te verinnerlijken.

“De waarheid is dat Nelson Mandela niet alleen afwezig is geweest van banketten, voorpagina’s en de top echelons van het ANC voor meer dan 10 jaar. Hij is te vaak afwezig geweest uit onze denkbeelden over onszelf en de ingewikkelde maar blije taak van bouwen aan een democratie waarin de volle ontplooiing van onze individuele en collectieve menselijkheid mogelijk is. Herinnering, heeft Madiba gezegd, is het weefsel van identiteit. Met de herinnering aan hem, is onze nationaal weefsel onmetelijk sterker. Mayibuye.”

Ik ben het wel met hem eens, we kunnen geen voorbeelden genoeg hebben om die passie in ons te laten bloeien, daar komen mooie dingen van.

Veel liefs,  Frank