Lieve Allemaal,

Een foto in de krant, het slaapt niet goed. De twee Australische veroordeelden zijn van Bali naar Java getransporteerd in een ziekmakend theater waarin tientallen agenten en militairen een rol in speelden. Daar, in Java, zullen ze worden geëxecuteerd, samen met acht andere mensen. Eén van de komende dagen zal ik opstaan en lezen dat het over is. Ik weet het: elke minuut vallen ergens op deze wereld slachtoffers en toch is dit weloverwogen ombrengen van tien mensen een steen op het kussen van de nacht.

Ook een laatste pleidooi voor de rechter had geen effect.

De muilezels – zeker, stomme idioten die zich voor een kar lieten spannen in de hoop op wat geld – moeten dood. De principalen, het ging hier om drugs die vanuit Indonesië naar Australië zouden worden verscheept, blijven buiten schot. Een war on drugs, gelijk een war on terrorism of een war on murder in general; het gaat niet werken. Gepast ingrijpen waar nodig en mogelijk, vanzelfsprekend, maar onze enige echte hoop ligt in het werken aan een gezindheid die de ander als mens ziet staan. Ook het doelbewust neerknallen van een Filipijns meisje is, als we de triest makende beperktheid van haar wereld willen begrijpen, een misdaad. Het brengt me tot een diep gemeend ‘god doe iets’ om me ogenblikkelijk te realiseren dat er geen andere handen voorhanden zijn dan de jouwe en de mijne. Blijven kijken naar alle geweldige mensen en initiatieven die er ook zijn houdt ons in de lucht en, hopelijk, geïnspireerd. Het is nodig.

Indonesië doet veel moeite ter dood veroordeelde burgers, waar ook in de wereld, van hun lot te redden. Miljoenen dollars gingen naar Saoedi Arabië als smartengeld – nog zo’n verfoeilijke instelling, alsof je de gevolgen van moord met geld kunt verzachten – om twee burgers vrij te krijgen. Zelf toont Indonesië zich niet gevoelig voor welk pleidooi dan ook. Munafik, een woord uit het Arabisch dat ook Indonesisch is; hypocriet. ‘The fat lady’, Megawati Sukarnoputri, een vorige president, is tegen elk gebaar en de huidige president lijkt, na een hoopvol begin, te zwak zich tegen haar, hoofd van zijn partij, te verzetten. Deze week presteerde hij het studenten van een jaar of zestien eerst grondig te beleren over vijftig drugslachtoffers per dag (?) en vervolgens hun akkoord te vragen met de doodstraf voor drugs related crime. In een land waar tegenspreken van autoriteit ‘not done’ is, zoekt hij bevestiging van een onverdedigbaar standpunt bij kinderen. How low can you go?

Het valt over de hele linie nogal tegen met president Jokowi. Hij is, denk ik nog steeds, een minder verschrikkelijke optie dan Prabowo, de bewezen moordenaar die het net niet haalde, niettemin; het valt tegen. Zeer.

De vervelende serveerster was vertrokken en ik was juist weer begonnen af en toe bij LalaLili te eten. De bazin, blij dat ik weer terug was, was overvriendelijk en – je moet iets zeggen – prees Zoef elke keer de hondenhemel in. Wat heeft Pak Frank toch een lieve hond. En zo schoon, en zo’n mooie vacht, en zo gezond… Wij, Zoef en ik, waren niet echt onder de indruk en voor Zoef kwam daar nog bij dat hij bij Ibu Putu weliswaar minder complimenten maar wel vette kluiven krijgt. Zoef weet aan welke kant zijn boterham gesmeerd wordt. Zo ook de eigenares van LalaLili, …dacht ik. Sinds een week of zo heeft ze iets nieuws bedacht. Urenlang draait ze, als een soort achtergrondmuziek, een bandje met de, zeer letterlijk, eentonige mantra ‘Om Swastiastu’ duizend keer herhaald. Op mijn vraag of de gasten dit mooi vonden wist de serveerster het antwoord niet. Mijn ‘ik wel’, mét implicatie, viel niet in goede aarde. Maar weer even geen LalaLili.

Ach ja, kritiek op Indonesië – was sich liebt das neckt sich? Hoe geweldig zou het zijn als ik het kon uiten vanuit een weten dat in Nederland alles goed en wel is. De realiteit is anders. Hadden we eerst een MP zonder visie; zover het niet eerder duidelijk was, ook met moraal is het mis. Zijn vaststelling dat het beter is dat jihadstrijders sneuvelen in Syrië dan dat ze terugkeren naar Nederland is niet zomaar schokkend, het onderstreept het failliet van alles waar (de) Nederland(se overheid) ooit voor stond. Geen idee of hij excuses gaat maken, het maakt ook niets uit. Dit zit in zijn hoofd en met dit soort denkbeelden hoor je niet thuis in het centrum van de macht. Waar wel? Ik kan zo gauw geen plaats bedenken. Joep Dohmen schrijft dat naastenliefde te hoog is gegrepen voor de mens, hij ziet meer in sympathie. Ik ben het grondig met hem oneens maar zelfs dan, voor onze MP is ook dat blijkbaar een brug te ver. Ons land is er treurig aan toe. Er ligt werk te wachten.

Ik ga ervan uit dat we ons best doen. De WRR (Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid) stelt vast dat de culturele waarde van de kunst voorop moet staan en niet de vraag wat het maatschappelijk of economisch nut is en gaat daarmee in tegen het rendementsdenken over kunst en cultuur. Het forensen gaat een probleem worden maar anders zou daar toch een baan voor mij liggen. Die conclusie had ik echt wel paraat zonder kostbaar onderzoek en lang geëpibreer. De dromen die kunst ons kan bieden zullen blijken (deels) de bouwstenen te zijn voor een nieuwe morgen, een nieuwe dag. Verbeelding, voorbij wat we wisten en wat geaccepteerd was, ver voorbij conventie, persoonlijke hang ups en hoe het hoort; jouw en mijn handen kunnen daarmee aan het werk.

Veel liefs, Frank