Lieve Allemaal,

Weer in Afrika. Zuid-Afrika was in paniek afgelopen week; een nieuw benoemde minister van financiën (de vorige wilde niet meegaan in het onverantwoord uitgeven dat de president voorstond) was onbekend, niet kundig en kreeg zo weinig vertrouwen dat de rand in elkaar stortte en de president wel gedwongen was hem na vier dagen alweer te vervangen. Het hielp: een beetje. Nu draait de partij politieke machine op volle toeren om een en ander te verkopen als een staaltje staatsmanschap; de president die luistert naar het volk. Ook hier is (wan)beleid verkopen als iets moois een trend, over de inhoud hoeven we het niet te hebben. Of zoals een Nederlands commentator schreef naar aanleiding van een debat in de kamer: het maakt niet meer uit dat het dak niet waterdicht is zolang de redenering waarom het dak niet waterdicht is maar waterdicht is.

Nog twee dagen en het is kerst. Temperaturen tussen de 33 en 40 graden, de zon brandt op het land, de gewenste regen blijft vooralsnog uit. Hier geen donkere dagen voor kerstmis, van de natuur geen hint naar geboorte van licht. Alleen de overvolle shopping malls met feestverlichting, bevolkt door geïrriteerd rennende mensen die overvolle karren voortduwen, wijzen erop dat er iets te gebeuren staat en verder?

In dit land is veel, elke dag, dat laat zien dat licht, vooreerst in eigen denken, broodnodig is. T. was een halve dag onderweg om mij te ontmoeten in Magaliesburg. Veel te laat kwam hij aan in het restaurant waar we hadden afgesproken, omdat hij ruzie met de chauffeur van het openbaar vervoer had gemaakt werd hij verwezen naar een volgende bus. Hij sleepte een flinke koffer met zich mee want hij wilde ’s avonds door naar de Oostkaap, naar zijn moeder. Mij wilde hij, ondanks of dankzij ons verleden vol moeilijkheden, spreken over problemen waar hij mee kampt. En om raad, hoe nu verder? En zijn moeder wordt oud, vertrouwen in de toekomst is weg, onrealistische ideeën over wat hij kan gaan doen; hij huilt. Meer dan twintig jaar nu heeft formeel iedereen in dit land gelijke kansen; het is veelal nog steeds een droom. Gebrek aan kennis en opleiding alom; alleen de ‘juiste’ huidskleur kan dan een beetje helpen hoewel ook veel witte mensen het water aan de lippen staat. Hun begrijpelijke zorg en boosheid vertaalt zich nogal eens in haat; Geldermalsen, Dordrecht en Pannerden zijn ook hier niet ver weg. Meer dan twintig jaar is apartheid officieel voorbij; in veel gesprekken die ik heb met witte gasten hier op de farm druipen discriminatie en vooroordeel tussen de woorden door, alles gebed in een onverzoenlijk star wij en zij denken. De meesten zwarten zijn er stil over – moeten ook vaak wel in hun afhankelijkheid van blanke werkgevers – het feit dat nogal wat politici telkens weer en met succes de rassenkaart spelen doet vermoeden dat het bij hen niet anders is. Wij en zij denken; bedreiging van ons geluk én dat van anderen maar leg dat maar eens uit aan de haatzaaiers van deze wereld, blond of anderszins. Een kerst lost het niet op en toch, licht brengen waar mogelijk is een begin. Buiten de zon en een ietsepietsie van maan en sterren zijn wij het enige licht waarin is voorzien.

Dat Kerst, opnieuw, een vieren mag zijn van een licht dat vanuit onszelf naar anderen kan schijnen. Dat we in het nieuwe jaar de moed en de kracht vinden om een verschil te maken, waar we kunnen, waar dat nodig is. Dat we, ongeacht onze overtuigingen, licht kunnen brengen in duisternis.

Ik wens jullie allen een mooi Kerstfeest en een gelukkig Nieuw Jaar.

Veel liefs, Frank