Lieve Allemaal,

Weer terug in Indonesië. Van regen in Zuid-Afrika via sneeuw in Nederland naar regen in Bali. Ik bedoel REGEN! De wat dreigende situatie op Schiphol ten spijt – talloze vluchten gecanceld, Schiphol zette veldbedden in – kwam ik met een omgeboekte vlucht alsnog niet heel veel te laat in Jakarta aan om dinsdagmorgen naar Bali door te vliegen. De vulkaan toont zich rustig de laatste weken, het vliegveld was open. De taxi was snel in Ubud, de wegen hier zijn behoorlijk leeg sinds veel toeristen wegblijven. Snel weer thuis, wij blij, Zoef de hond uitzinnig.

Het is te lang, zeven weken onderweg. Nee geen spijt, de tentoonstelling zowel als de workshops waren een succes en zovelen die me lief zijn weer zien en spreken was een feest maar toch, de koffer weer uit kunnen pakken en in m’n eigen bed …

In zorgelijk Bali, dat wel. Weinig ondernemingen hier hebben een reserve, het werd altijd alleen maar meer en ‘beter’, en ontslagen zijn nu niet van de lucht. Restaurants sluiten een deel van de tijd, net als winkels want er komt toch niemand. Faillissementen liggen op de loer of hebben al toegeslagen. Meer dan 100 wanhopige taxichauffeurs geteld op het vliegveld en thuiskomend, de koffers nog in de hand, kwamen er al buren op me af die vroegen of ik misschien een vriend had die hun huisje voor een tijd wilde huren. Als die rotberg (heilig is ook maar betrekkelijk) wil komen, dan graag maar snel want dit is rampzalig. Nog niet gesproken van de meer dan 70.000 mensen die nu al maanden niet naar huis kunnen en in slecht toegeruste kampen hun tijd moeten doorbrengen. Maar geologische tijd en mensentijd zijn niet hetzelfde, dit kan nog heel lang duren.

Slechts eventjes in Bali want donderdag zijn we voor een paar dagen naar Yogyakarta vertrokken. Samen eropuit is anders. Geluierd, lekker gegeten, vrienden ontmoet; Yogya is een fijne stad en we komen er graag. Anggi, een goede vriendin, had een mooi verhaal. Ze werkt voor een ziekenhuis in Yogya en regelt de ‘uitwisseling’ met Japan. Japanse specialisten komen naar Yogya en doen levertransplantaties op heel kleine kinderen, gratis. Streng katholieke Anggi die samen met Japanse artsen moslimkinderen in Yogya helpt. Klinkt bijzonder maar in de praktijk van alledag is het dat niet al willen sommige lijders ons anders doen geloven. (geen spelfout.)

Zondag vloog Doni door naar Lampung voor een paar weken. 3 januari een ceremonie omdat het dan alweer 100 dagen geleden is dat zijn moeder overleed. Ik terug naar Bali, terug aan het werk. Niet dat er dringend behoefte is aan nieuw werk, buiten een paar welkome opdrachten ‘moet’ er weinig, goed verkocht in Cannenburch en nog altijd een flink aantal objecten op voorraad. Maar stilzitten is het ook niet, er moet wat uit dus toch weer beginnen. Ideeën genoeg. Onder andere wil ik gedichten gaan verzamelen voor een komend voorjaar uit te brengen boekje. De reactie op de gedichten in Cannenburch maken dat ik denk dat er wel een plek is voor een kleine oplage. T.z.t. val ik u er nog wel mee lastig.

In Zuid-Afrika een rustige workshop. Vier geïnteresseerde deelnemers en er was alle tijd om zowel de theorie als van alles te bepraten dat niet met glas te maken heeft. Zeker ’s avonds, na afloop van de cursus, ging het gesprek alle kanten op. Een van de deelnemers, een Afrikaner opgegroeid in de Oostkaap, bleek de topspecialist oogheelkunde van Zuid-Afrika.  Hij noemde zichzelf wat glas betreft een ‘weekend warrior’ en zette me een paar keer flink aan het denken. Afrikaners, de boeren, hebben niet altijd een geweldige pers. Goed om (eens te meer) te zien dat vooroordelen naar groepen mensen niet terecht (kunnen) zijn. Zijn oprechte en maar al te wel gefundeerde zorg over de toekomst van de gezondheidszorg in Zuid-Afrika, zijn genuanceerd denken over tal van onderwerpen; het raakte. Een genoegen te ontmoeten, wie veel reist … Beetje tegenwicht voor iemand anders die, zeer wel op de hoogte met mijn geschiedenis, me even wilde uitleggen dat ‘ze’ misschien hun werk redelijk goed doen maar dat je met ‘een zwarte’ natuurlijk nooit vrienden kunt zijn.

Een stukje van mijn hart blijft altijd daar, misschien is het daarom dat ontwikkelingen soms zo teleurstellen. Massa’s goedwillende mensen, zeker, maar is het genoeg om het tij van negativisme en vooroordeel te keren? Is het genoeg om een intussen door en door corrupte overheid te vervangen door mensen van het kaliber van Tutu en Mandela? Het geloof dat het kan vasthouden, nog even en het is kerst. Feest van de geboorte van licht. Laten we fors inslaan en meedragen naar het nieuwe jaar.

Lieve groet, Frank