Passie

Lieve Allemaal,

Ibu Putu van de warung (eethuisje) verderop, zelf fors op leeftijd, heeft gehoord van het overlijden van mijn moeder. ‘Ze is dus wel heel oud geworden’ vindt ze, ‘dan is het goed zo’. Niet onwaar maar ik vind haar reactie nogal luchtig dus vertel ik dat er natuurlijk ook wel verdriet is. Ibu Putu kijkt bezorgd. ‘Niet lang verdrietig blijven hoor, dan blijven de doden bij je’.

T. Stuurt een email uit Afrika, hij is overstuur want niet uitgenodigd voor een ritueel met de familie om contact te leggen met de voorouders. Verdrietig omdat zijn familie hem erbuiten laat, overstuur omdat hij zelf niet weet hoe dat contact te leggen waar hij veel behoefte aan heeft.

Zouden ze echt uit je kunnen verdwijnen, je voorouders? Zou je echt naar een graf moeten om ze te vinden? Het klinkt mij in de oren als naar een kerk moeten om god te zoeken. Ibu Putu begrijp ik wel, een hindoe gelooft dat de ziel gaat dwalen als hij zich niet vrij voelt om te gaan. Voor T. maakt zijn traditie het makkelijker dat contact bij een graf te maken maar, denk ik, hij zou het allemaal kunnen vinden in zichzelf.

De ontmoeting tussen onze wortels en dat wat we hier en nu ervaren.

Herly Setiawan, de schilder waarover ik het wel eerder had, lukt het er iets moois mee te doen. Hij heeft een vrouw en een kind, wat kleine baantjes om te leven en hij is bij een dansgroep die oude tradities in een contemporaine setting wil bewaren. En verder schilderen, schilderen en schilderen. Met datzelfde thema, zijn wortels verbinden met zijn eigen heden. Vol passie maakt hij de wereld deelgenoot van wat hem bezighoudt, focust op het niet zichtbare zichtbaar maken, op het onderstrepen van waarden die niet verloren mogen gaan. Fantastisch dat iemand daar mee bezig is, voor wie mee mag kijken en vooral voor hemzelf. Passie.

(Later op Facebook wat foto’s van zijn nieuwste werk, hebben die gasten van Prism ook iets moois om naar te kijken.)

Passie. Toen een krant van protestant christelijke signatuur het had over de fratsen en uitspattingen van de paus wist ik dat het de goede kant opgaat. Die kardinalen hebben het misschien wel redelijk gedaan; een paus kiezen bedoel ik. Een mondain concert en het hele management zit, op een soort podium vooraan, in rode jurken gewichtig te zijn, de stoel van de baas blijft leeg. Die heeft belangrijke dingen te doen. Licht verongelijkt stelt de krant dat hij ook voor de vuist weg preekt, voeten wast van gevangenen in plaats van kardinalen en een jongen met down syndroom meeneemt in de pausmobiel. En die hermelijnen mantel doet hij ook al niet om. Tja, als je uit je hart spreekt heb je niet altijd papier nodig en de rest lijkt me wel in lijn met wat die eersteling zou doen. Als die een pausmobieltje had gehad, had hij die jongen vast ook meegenomen. Zomaar, voor de lol, en dan op twee wielen door de bocht door Jeruzalem. Maar goed, op een ezel werkt het natuurlijk allemaal wat minder.  Een paus met passie, ik hoop het.

Haartjes laten knippen in de Mall (€ 2,40) – ja Mam, lekker fris koppie – en gelijk maar even lunchen. Een klein, mager jongetje, op de rand van kinderarbeid, heeft de geringe taak op wacht te staan voor het buitenterras. Moedeloos staat hij zo te dromen dat ik, enige gast, hem lange tijd ontga. Dan brengt hij het menu, iemand anders komt om de bestelling op te nemen. De jongen komt terug om een kopie van de bestelling zorgvuldig, met een plakbandje dat niet van de rol wil, op mijn tafeltje te plakken. Een van die onverklaarbare baantjes, met moeite verworven, die weinig geld en veel desillusie opleveren. Werk gevonden en toen…, toen niks. De tweedeling waar het westen (weer) zo hard aan werkt is hier een, al lang geslaagd, project. Ik vraag me af of die jongen wel eens over zijn perspectief denkt en weet tegelijk niet of ik dat moet hopen. Voortvarendheid lijkt niet in zijn ransel te zitten en hij is veel te jong van school. Nou ja, school… Het lijkt onwaarschijnlijk maar veel onderwijs is hier nog beroerder dan in Afrika. Zelf denken en creatief zijn worden ontmoedigd, feodale toestanden zijn de wereld niet uit, het harnas dat adat (geloof, gebruiken en cultuur) heet houdt de boel voorlopig nog op zijn plaats. Voor passie, buiten een materiele vraatzucht, is nauwelijks plaats.

Bijgeloof verduistert alles nog wat meer. De zoon en de hond van Ibu Par zijn allebei ziek. ‘Wat hebben ze dan?’ vraag ik. ‘Ze zijn ’s avonds laat een neger tegengekomen. Op het kruispunt!’ En daarmee is alles verklaard zegt haar blik.

Voorbeelden hoe het beter kan zijn er amper, ik denk soms dat dom houden deel van een plan is. Dienend zijn lijkt de meeste politici niet te liggen; met passie wegen zoeken en verbinden ook al niet. De beweegredenen om politieke functies te bekleden zouden veel meer onze argwaan verdienen maar, behept met dezelfde kortzichtigheid en oog voor eigenbelang als de kandidaten, kiezen we nogal eens verkeerd. Het lichtend voorbeeld van de bovenlaag dat ook hier via de media tot ons komt – extravagantie, duurder en meer – doet vrezen dat als het financieel beter gaat… Indonesië ligt niet zover weg van Nederland hoor, (voor)mensen met (com)passie zijn overal zeldzaam.

In de Mail & Guardian pleit Nic Dawes, de hoofdredacteur, ervoor het beeld van Mandela, zijn passie en inspiratie, meer te koesteren, meer te verinnerlijken.

“De waarheid is dat Nelson Mandela niet alleen afwezig is geweest van banketten, voorpagina’s en de top echelons van het ANC voor meer dan 10 jaar. Hij is te vaak afwezig geweest uit onze denkbeelden over onszelf en de ingewikkelde maar blije taak van bouwen aan een democratie waarin de volle ontplooiing van onze individuele en collectieve menselijkheid mogelijk is. Herinnering, heeft Madiba gezegd, is het weefsel van identiteit. Met de herinnering aan hem, is onze nationaal weefsel onmetelijk sterker. Mayibuye.”

Ik ben het wel met hem eens, we kunnen geen voorbeelden genoeg hebben om die passie in ons te laten bloeien, daar komen mooie dingen van.

Veel liefs,  Frank

 

 

 

 

Zorg

Lieve Allemaal,

In de nacht rijdt een broze, oude dame in haar rolstoel door mijn huis. De gespannenheid van de hand die de stoel bestuurt is in contrast met de milde ontspannenheid van haar gezicht – de zachtheid die liefde bewerkstelligt. Voor ze naar haar kamer rijdt om te gaan slapen maakt ze haar ronde en stopt bij elke bewoner, bij al die betrokken medewerkers, pakt een hand en kust die. Een slaap wel zonder woorden…

Als ik wakker wordt is het huis, anders dan mijn gedachten, – natuurlijk – leeg. Pas toen het allemaal voorbij was hoorde ik van dat avondlijk afscheidsritueel in het fantastische St. Elisabeth in Amersfoort waar ze woonde. Afasie had het vermogen een warm welterusten uit te spreken  gestolen en ze vond een andere weg. Ik denk: zonder echt te hoeven zoeken.

Zoveel beelden, in dag en nacht, de kleur is weemoed. Mijn, naar het leek immer kleiner wordende, moeder die in haar rolstoel, zonder stem, glimlach op glimlach oogstte en ieders dag wat zonniger maakte. Mijn grootse moeder die onvoorwaardelijk lief had. Op 27 mei jl. heeft ze het leven verlaten, net 93 jaar oud. Meer dan weemoed en verdriet is er trots en dankbaarheid. Die laatste kus op mijn hand – het zuurstofmaskertje in de weg – zit vaster op mijn huid dan alle andere en straalt naar diep. Laat de regen maar komen, ik heb kunnen sparen in de goede tijd.

Leven is altijd weer veranderen. Terug in Bali – overigens meest zonder regen want droge tijd – komt me voor dat ik de dingen opnieuw moet sorteren, op een rij leggen. Beelden en herinneringen rijgen zich in bizarre patronen aaneen, zaken die niets met elkaar te maken lijken te hebben zijn toch verbonden. Gebeurtenissen groot en klein, tijden van geluk en warmte of intense wanhoop, ontmoetingen, landschappen – verbonden door het feit dat het om mensen gaat.

Zonder al die mensen die me lief zijn is Nederland toch ook wel erg een land van klagers en cynici, zonder die vaak gemeende glimlach is Bali een tourist trap. Geluk is, gelijk wanhoop, verbonden met dierbare namen omdat altijd een ander nabij was. De weids lege hemel van Afrika blijft letterlijk dat – leeg – als niet die prachtige mensen eronder wonen. Mensen, en dan ben ik weer bij mijn moeder.

Afrika. Ooit wilde ze wat foto’s bestellen van een vakantie in Afrika. Ik gaf de hele bups en ze mocht kiezen. Wat ze ging kiezen wist ik wel, ik had het voor haar kunnen doen. Ik op een terras, wij op een kameel, lopend in de bush… Fout. 15 foto’s bestelde ze, en nergens stonden wij op, alleen maar Afrikaanse kinderen.

‘Dan weet ik ook hoe zij leven en dan denk ik vaker aan ze.’

Hier in Bali is ze ooit geweest, Afrika lukte niet, ze zat toen al in die rolstoel. Juist deze dagen spookt ook Afrika weer door mijn hoofd. Omdat ik meer had willen doen, meer had willen geven en het langzaamaan onmogelijk werd. Alweer mijn moeder; zij trok over die berg met hindernissen en werkte met wat wel was. Mijn vierkante meter is nu hier in Bali.

Zij had de hulp die nodig was om met haar hindernissen te leven en de moed (en steun) dat te doen. De schokkende staat van de, speciaal westerse, wereld verontrust zeer. Geven we er nog om, zijn we er wel mee bezig? We hebben dat waar we ons op voor konden staan als Nederland altijd al overschat maar als vandaag een mevrouw van 100 jaar terug moet uit het verzorgingshuis naar een eigen huis omdat de indicatie niet ernstig genoeg is – en zij is waarachtig niet de enige – dan is het tijd om beschaamd op de achterste bank te gaan zitten. Waanzinsalarissen voor een aantal bestuurders én ontslagen in de zorg. Zorg onthouden waar het wel zou kunnen, minder verkopen als hetzelfde in een ander jasje. Er zijn politici die het durven. Meer zelf doen, mantelzorg heet het geloof ik, het zou goed zijn voor de maatschappij maar professionele hulp onderschatten is het stomste wat je kunt doen. Een paar passen terug, en er schijnt echt niets anders op te zitten, heeft teveel Nederlanders in de reflex van ikke gebracht. Meer zelf doen wordt afgewezen en aan de professionele zorg voor de zwakkere wordt geknaagd. Vluchtelingen of asielzoekers worden gelukzoekers en de rest van de wereld zoekt het maar uit.

In de nacht rijdt een broze, oude dame in haar rolstoel door mijn huis. De gespannenheid van de hand die de stoel bestuurt is in contrast met de milde ontspannenheid van haar gezicht – de zachtheid die liefde bewerkstelligt. Voor ze naar haar kamer rijdt om te gaan slapen maakt ze haar ronde en stopt bij elke bewoner, pakt een hand en kust die. Slaap goed…

Houd dat beeld maar even vast.

Lieve groet

Frank