Lieve Allemaal,

Gruwelijke aanslagen in Brussel en, nauwelijks in het centrum van de aandacht, op heel veel andere plaatsen. De stad Brussel ken ik redelijk, in Lahore was ik nog nooit. Maar het is daar dat eergisteren 75 mensen de dood vonden bij, alweer, een aanslag. De lijst van getroffen landen is lang en ik heb moeite het verschil te zien, teveel een wereldburger geworden misschien. Het argument van de buurman die nu eenmaal dichterbij is begrijp ik maar het gaat hier niet op, ook de slachtoffers in Brussel ken ik niet persoonlijk. Alle veroordelingen van de aanslagen, in feite een “ik ben tegen het vermoorden van onschuldigen”, komen me de strot uit. Mag ik anders verwachten soms? Om wat gebeurt te beschrijven is één zin voldoende: medemensen vonden de dood. Het blijft aan ieder van ons om, voorbij de haat en woede, het tij te keren. Een vlag over je profielfoto op Facebook helpt niet, bruggen bouwen met liefde voor mensen, daar gaat het om. En dat gebeurt gewoon in het leven van alle dag.

In Bali schrijven we intussen het jaar 1938. Het was Nyepi, Balinees Nieuwjaar. Het eiland was gesloten, vliegveld, havens, winkels; alles dicht. Kon ook niet anders want niemand mocht het huis verlaten. (Om zeker te stellen dat niemand stiekem geld uit de ATM ging halen – hoezo, waarvoor? – waren die de dag tevoren al uitgeschakeld.) Er werd geen licht gemaakt, geen muziek, niks gekookt waar luchtjes afkomen; we waren er even niet. De hoop was dat de slechte geesten inzien dat hier nog langer ronddolen zinloos zou zijn. Tja, als dat eens kon …

Zonder veel ruchtbaarheid gaf Hollande het hoogst mogelijke eerbewijs aan de kroonprins van Saoedi Arabië: het legion d’Honneur. De teller stond vorige week op 70 onthoofdingen dit jaar alleen al en talloze doden in Jemen als gevolg van bombardementen door datzelfde Saoedi Arabië maar, ze nemen veel wapens af, ze zijn een goede klant. Ik heb zo’n lintje niet en ga het zeker niet krijgen maar als ik het had lag het intussen bij Hollande in de brievenbus. In flarden, zonder dank. De VS presteert het om in Cuba nog eens te protesteren tegen het feit dat er politieke gevangen zijn. Niet onwaar maar hoe denk je in godsnaam enige geloofwaardigheid te hebben met het bezette stukje Cuba dat Guantanomo Bay heet onder je controle? Teveel voorbeelden voorhanden van waar het allemaal niet klopt, eindeloos gemekker over een wegvallend vertrouwen in de politiek waar intussen betrouwbaarheid veelal als een optie wordt gezien die bij voldoende rookgordijn niet ingezet hoeft te worden.

1938 in Bali, kijkend naar de situatie in de wereld zou je je zomaar kunnen denken dat de dertiger jaren sowieso terug zijn. Aanstormende (blonde) idioten te veel en massa’s verdoolden die zich belazerd voelen en ‘dus’ een gek die veel beloofd en zich afzet tegen alles wel willen volgen. De boodschap is er een van haat en waanzin maar alles beter dan schijnen velen ook nu te denken. Het midden zwijgt vaak en gaat feiten zowel als oplossingen uit de weg omdat ze ‘slecht verkopen’, ‘te kostbaar zijn’ of ‘kiezers gaan kosten’. De kiezer inschattend als op zijn minst slecht van geheugen worden spelletjes gespeeld en krijgen de uitersten, met een grofheid die er niet omheen draait, een kans en heft datzelfde midden zichzelf op. Niet als wij het niet willen zou ik denken! Het verschil maken is een opgave die ons elke dag ten deel valt.

De nieuwe studio, eigenlijk een uitbreiding, is klaar. Het is nogal een proces geweest. Begin december zou er een begin gemaakt worden maar er was een veelheid aan ceremonies op komst dus vandaar. Volgens Doni staat Bali voor Banyak Libur (veel vakantie). Jawa staat dan voor Jaga Warung (op de winkel passen) en zo heeft hij er nog wel een paar. Maar goed, het is mooi geworden, onze werkruimte is veel groter en de oven staat nu een lekker eindje weg van de snijtafel zodat we, zonder weg te smelten, door kunnen werken. Bij de huidige hitte in Bali zeker geen luxe. Er is bergruimte, alles is veel overzichtelijker, we zijn er blij mee. Tegelijk is de hele tuin aangepakt. Ik ben geen tuinman en Doni, je kunt niet alles hebben, ook al niet dus buiten water geven gebeurde er niet veel. En dat is hier geen slim plan. De man die hier de boel heeft bijgewerkt heeft een kleine container groen weggesneden en nog steeds is het vol. Nu zien dat we iemand vinden om het bij te houden.

Iemand in Hong Kong koopt een handtasje van Hermès voor 220.000 dollar, Bugatti heeft een nieuw model auto voor 3 miljoen euro, een winkel in de PC in Amsterdam verkoopt jassen vanaf 100.000 en schoenen vanaf 40.000 euro. Die 1% die de helft van alles in de wereld bezit heeft het moeilijk, het wordt steeds lastiger je te onderscheiden als je alleen je geld in kan zetten. Indonesië is (nog) vol van handwerk. Batik, zilversmeden, houtsnijders en beeldhouwers; zomaar een paar voorbeelden en het is niet alleen voor export, de beste resultaten gaan vaak naar lokale bevolking. De gemiddelde Indonesiër heeft er oog voor en, inderdaad, zo kan eerlijke kwaliteit ook een element van status bevatten. Toch ligt mijn sympathie daar: eerlijk werk met zorg en aandacht voor detail: vakmanschap dat anders is dan een kreet van een marketingbureau. Buitendien komt de opbrengst ten goede aan de werkers. Dat internationale merkencircus dat, helaas, ook hier steeds meer voet aan de grond krijgt; we doen er goed aan er hartelijk om te lachen, ook uit therapeutisch oogpunt voor de verdoolden die erin stinken.

Wij doen ons best wat mooie producten te maken die met aandacht en liefde gemaakt zijn, we denken dat daar toekomst is. Het gaat goed, we werken er flink aan en hebben er plezier in.
’s Avonds een filmpje, wat muziek en een glaasje arak, soms kijken en luisteren we naar Nina Bobo. Een onzinnig slaapliedje dat beloofd dat de muggen gaan bijten als je niet gaat slapen. Mooie onzin die herinnerd aan toen, toen de wereld nog klein was.

Voor als je zin hebt: https://www.youtube.com/watch?v=VQAg_oXuXt0&spfreload=10

Veel liefs, Frank

Dat weer wel: het water in het zwembad wil maar niet echt warm worden. Het blijft steken op 30 tot 31 graden. Bali is ook wel veel afzien.