Lieve Allemaal,

Het is 23 januari en ik loop door Kings Park in Perth, Australië, een gigantische tuin die deels botanische tuin blijkt te zijn. Het is de dag dat Emmanuels leven beëindigd werd en vanzelf gaan mijn gedachten naar veertien jaar terug. Dat zijn as verspreid is in Kirstenbosch, ook een botanische tuin maar dan in Kaapstad, lijkt een bizar toeval. Maar het is wel goed – ondanks of dankzij – op deze dag hier te zijn, door betoverende tuinen te gaan en te overdenken; het past wel. Denken over wat went, een deel van mij is geworden, geen schreeuwend verdriet meer oproept en toch nooit weg gaat. Denken over wat anders had moeten zijn, over pijn die een ongewenste maar evenzogoed getrouwe reisgenoot werd en in zekere, eigen zin zelfs iets van dierbaar. Denken vol van die merkwaardige mengeling van bewaarde schoonheid en weemoed. In gedachten hoor ik de cello van Hauser die met Dvořák de maan zijn liefde betuigt, aanbidt, smeekt en uiteindelijk – opstandig boos – tot overgave komt: het kan niet zijn. (https://www.youtube.com/watch?v=GKzfWtrK1Bs)

Een zonnige dag in Perth en ik mag hier zomaar zijn. En leven.

Later in de middag bekijk ik in de Art Gallery of Western Australia een wat warrige collectie; werken onsamenhangend opgesteld en gehangen, veel middelmatig met maar hier en daar een uitschieter. Ik loop voorbij aan een groot, textuurloos roze vlak en zie dan de titel. ‘Ik ben omdat wij zijn’. Ja lieverd, die kennen we, dat heet ubuntu. Het verband met het schilderij ontgaat me maar zo wel weer terug naar Afrikaanse logica die, niet altijd zo herkend, de basis is van elk bestaan. Zonder hen die ubuntu tot leidraad maken was veertien jaar geleden ook voor mijn zijn het doek gevallen. Meer nog, zonder dat was voor geen van ons het doek ooit opgegaan.

Een zonnige dag in Perth en ik mag hier zomaar zijn. En leven.

Vijf dagen Perth, dan weet je nog niets over Australië. (Toen Robert Kennedy een gelijke periode in Indonesië was en beweerde het land en de situatie dus wel te kennen was de reactie van Luns – rabiaat rechtse ballen hebben wel vaker gevoel voor humor en understatement – ‘Mister Kennedy, om Indonesië te begrijpen is vijf dagen niet genoeg, een week is echt het minimum’.) Genoteerd.

Alleen een paar eerste indrukken van een mini-stukje Australië dus. De eerste dagen was de hitte extreem, 43 graden in de schaduw, en de airco in de huurauto was (heb ik nog nooit eerder gebruikt) een uitkomst. Wat rondgereden en veel moeten denken aan Zuid-Afrika en de VS; uiterlijk nogal wat overeenkomsten. Een vermoeden dat ook de manier van leven overeenkomsten heeft met de VS is nog geen weten. Weids opgezette buitenwijken, een landschap dat in deze tijd van het jaar vooral droog en dor is maar als ik het groen denk imposant. Zondagmorgen ‘the Apostolic Society’ bezocht, koffie en lunch met bekenden en later naar een van de mooiste stranden die ik ooit zag. Verder glas inkopen (zoals veel bijna drie keer zo duur als in Nederland), workshops afspreken en een paar shopping-malls bekeken. Als je er één zag, zag je ze allemaal en alles, voor mij althans, duur. Heel duur. Het hoogtepunt blijft Kings Park. Midden in Perth een park groter dan Central Park in New York, prachtig onderhouden, geweldige uitzichten en, ook in januari, groen groen groen. Ik bracht er bijna twee dagen zoet.

Zonnige dagen in Perth en ik mocht er zomaar zijn. En leven.

Aanstaande mei samen met Doni naar Nederland, dat wil zeggen, als alles lukt. Visa zijn niet eenvoudig te bemachtigen, we hebben een uitnodiging nodig van iemand in Nederland en dan nog kan er van alles misgaan. Niettemin, we hopen erop: zonnige dagen in Nederland en er mogen zijn.

Lieve groet, Frank

Opnieuw beginnen kan altijd.

Lieve Allemaal,

2019, van harte wens ik u allen een mooi en gelukkig jaar toe. ‘We zullen het zelf moeten maken’ hoor ik dan en dat klinkt als een hele opgave. Maar met gewoon wat beter kijken moet het kunnen lukken lijkt me. Met een blik die vaak gericht is op alles dat zo mis gaat – het komt in ladingen op ons af – ontgaat mij nog wel eens het geluk in eigen ‘huis’. Als we ’s avonds luisteren naar Albinoni op een cello en ik zie bij Doni de ogen vochtig worden, dan voel ook ik tranen; van content en dankbaar. Als de sawah in de morgen, door mijn ogen, opeens in een ander, schoner licht baadt, als een simpel ‘gebaar’ van Zoef de hond me herinnert aan onze gemeenschappelijke bron, als een vergeten orchidee opeens weer in bloei staat, als ik dat allemaal wil zien is voor even de wereld niet hier. Voor even vrede en buigen naar wat me overstijgt, momenten om te verzamelen, te bouwen en te bewaren. Ons huis staat midden in de wereld, daar rondgaan met al die kleine geluksmomenten in mijn ransel maakt de tocht doenlijk en van waarde, niet alleen voor mezelf.

Praktisch dagelijks zie ik pijn die veroorzaakt wordt doordat mensen de mogelijkheid zichzelf te zijn wordt ontzegd. Die zogenaamd wel liefdevolle houding van ‘je mag het zijn maar vorm geven aan je liefde, dat mag nu net niet’ spreekt impliciet van een sadistische god en is even dodelijk, in dit verband een soms letterlijk te nemen woord. Van de Nashville verklaring – u had niet anders verwacht – word ik dan ook niet blij. Juist deze rotzooi uit de VS importeren is een triest staaltje van armoede. De liefde voorwaardelijk gemaakt; alleen te verkrijgen waar de ander precies denkt zoals ik, geen besef dat ‘alles is uit dezelfde bron’ ons broeders en zusters maakt, de belofte ‘Ik zal er zijn’ niet opgevat als een taak maar een cadeautje exclusief voor uitverkorenen met een vermeend gelijk aan hun kant.

Veel erger nog vind ik de houding die spreekt uit zo’n verklaring überhaupt het licht laten zien. Hakken in het zand met een onzalig polariseren dat verbonden zijn – lees broederschap – ontkent. Het krenkt, veroorzaakt diep verdriet en is bizar genoeg, gezien vanuit het standpunt van de ondertekenaars, ook nog eens contraproductief. Namens hun god wordt het onzinnige verlangd (god gaf je diepe gevoelens en die moet je negeren), het onmogelijke gevraagd en het feit genegeerd dat het juist de houding van afwijzing is die velen noodgedwongen naar de krochten van de samenleving doet vluchten om te zijn wie ze werkelijk zijn. Het is allemaal niet nieuw en ook niet uniek voor een bepaalde groep christenen maar toch, deze verklaring publiceren brengt grote schade toe.

En toen, toen een mens ons broederzijn ontkende, gelijke munt of de andere wang? Het is een lastige weg en er gaan harde woorden vallen maar toch, die broederschap moet ook hier benadrukt. Met moeite en inwendig vloekend waarschijnlijk; de weg die met deze verklaring wordt ingeslagen wil ik niet gaan.

En zo terug bij het nieuwe jaar. Financieel wordt het iets minder, voor onze overheid ben ik opeens buitenlandse belastingbetaler maar, hoewel ik het niet redelijk vind, ik ga er niet over zeuren. Sowieso denk ik dat we dat idee dat het almaar steeds beter gaat worden hoognodig eens onder de loep moeten leggen. Voor beter worden zijn er een miljoen kansen, een betere verdeling in de wereld is er één van, maar dat het in centjes voor ons allemaal steeds meer kán worden is de illusie van rupsje nooitgenoeg. Voor dit jaar zoek ik wel een paar mogelijkheden uit dat miljoen.

Lieve groet, Frank