Intussen wrong de buitenwereld zich een weg door die paar centimeter opening en vulde al snel de hele kamer.

Lieve Allemaal,

Het is een lullig lijstje: wat borden, een paar schaaltjes en dan nog gebaksbordjes en een asbak. Ooit bracht ik een doos bonbons mee uit Brussel en onderweg naar huis meende ik dat een paar niet gemist zouden worden. Tot vier stuks kon ik herschikken, het bleef een volle doos. Na vijf stuks hielp niets meer, opeens was het een aangevreten, halflege verpakking. Zo ging het ook met het servies hier. Ik had bezoek en die stapel bordjes was opeens wel erg klein. Door de inventarisatie voor de verhuizing vanuit Afrika leek het verlies precies vast te stellen. Zelfs dat dure Wedgwood kan niet lopen en de hulp moest dus maar elders emplooi zoeken. Verlies laat zich niet uitdrukken in aantallen servies. Het was een onbeduidende druppel die de emmer, in weken waarin alles misging, wel deed overlopen. Vertrouwen in vandaag, de toekomst en vooral in mensen; zonder zal het niet gaan maar bij genoeg teleurstelling is het hard werken om een loerend “vertrouwen weg” te pareren. Niets nieuws, voor niemand van ons denk ik, er moet gewoon aan gewerkt worden.

‘Wie een waarom heeft om voor te leven, verdraagt vrijwel elk hoe,’ zo omschreef een Duitse vrouw achteraf haar gevoel van ‘ernstige kalmte’ toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Blijkbaar vroegen weinigen zich af of het hoe zich verdroeg met het zoeken naar een betere wereld. Welke vormen het hoe toen heeft aangenomen weten we; op 4 mei stonden we weer stil om de immense prijs die betaald is door slachtoffers en hen die het tij deden keren te gedenken, op 5 mei vierden we onze vrijheid.

Die vrijheid is bevochten vanuit een verlangen naar een betere wereld, een vrijheid met bloed betaald,  ook om een eeuwenoude morele beschaving overeind te houden en te versterken. Recent lijkt vrijheid zich versmald te hebben tot vrijheid van meningsuiting. Geen zinnig mens zou eraan willen tornen en dat het soms tot het kwetsen van anderen leidt is onvermijdelijk. Ik ken mensen die al gekwetst zijn als je hun stropdas niet mooi vindt. Als intussen gekwetst wordt, gewoon, omdat het mag***, schieten we dan ons doel niet voorbij? Als satire vervalt tot het onvolwassen gebral van een kind dat pas vieze woordjes heeft geleerd, mag ik dan mijn vrijheid nemen om het een gebrek aan vakmanschap, een onzinnig zwaktebod te vinden? Is het okay als ik vind dat de bizarre vergroving in het publieke debat bruggen bouwen en oplossingen zoeken om het samen te doen alleen maar in de weg zit? Ik weet het, ook bruggen bouwen is hier en daar uit de mode maar toch, we zullen het echt samen moeten doen. Anders dan toen is er die vrijheid (van meningsuiting). Niets aan veranderen, voor niemand. Maar ook (heel) anders dan toen: wij mogen voortbouwen aan een duur gekochte vrijheid. Mensen en groepen uitsluiten zet deuren open naar de hel, inclusief denken vraagt het begrip dat beschaving in zich draagt. (Beschaving is ook zelfcensuur, meent A. Grunberg.) Betrokkenheid bij en boosheid over alle onrecht in de wereld vraagt om reactie, die reactie zal zich moeten verdragen met de doelstelling om niet contraproductief te zijn.

In Bali is het regenseizoen nu wel voorbij en zie, maandenlang nauwelijks regen en nu haast elke dag. Er zijn weinig toeristen want geen seizoen en iedereen klaagt, de bouw van nog meer huizen voor de verhuur gaat onverminderd door. Veel commotie over Uber, het moderne wonder waarbij Uber veel geld verdient, de chauffeurs een beter inkomen krijgen en de klant goedkoper af is. Als Neelie of dat gedroste kamerlid de Liefde tijd hebben moeten ze het hier maar eens uit komen leggen. Vooralsnog sympathiseer ik toch met de groep ongeregeld die zich hier chauffeur noemt. Het is een rommeltje en er zal veel verbeterd moeten worden – misschien dat de druk die nu ontstaan is tot iets leidt – maar intussen wens ik ze niet toe de volgende slaaf van een grootbedrijf te worden.

Dat laatste stukje loop ik wel, zei mijn vader wel eens. Hij behoorde dan ook niet tot de koninklijke familie van Ubud. Deze week was het weer zover, een prins, een jongen nog, was overleden. De crematie was er niet minder om. Ubud was een toneel waaraan duizenden zich vergaapten. Voor westerlingen is de onmiskenbare feeststemming lastig te begrijpen maar het schouwspel maakt veel goed.

Veel liefs, Frank

*** Hoe anders moet ik een recente ‘cartoon’ in Charlie Hebdo zien waarin Stromae figureert met de titel van een van zijn songs: Papa waar ben je? De lichaamsdelen vliegen in het rond en het antwoord komt van vele kanten. Hoe is dat voor Stromae wiens vader in Angola in stukken werd gehakt?

Voor wie meer wil zien van die crematie: https://www.youtube.com/watch?v=4bzmB500BQs