Lieve Allemaal

In Bali was er in de avond een kleine aardbeving. Je went er nooit aan. Een beetje paniekerig zat ik op het terras en bedacht, toen het al voorbij was, dat ik eigenlijk naar buiten had moeten lopen. Als het echt mis gaat wil je geen balk op je kop. (Ook geen kokosnoot overigens.) Alles mag bewegen, bomen kunnen in het zwembad vallen maar de aarde, de grond onder onze voeten zou zich daarvan moeten onthouden; letterlijk en figuurlijk. De praktijk is anders, eergisteren kreeg Atjeh, de ramp van 2004 nog nauwelijks te boven, weer een slag te incasseren. Van de kant van de natuur zijn geen zekerheden te verwachten, die zullen we elkaar moeten geven.

Een Belgisch staatssecretaris die het, tegen rechterlijke uitspraken in, verdomt een gezin uit Syrië toegang te verlenen tot het land en een forse dwangsom voor lief neemt om zijn xenofobe gedachtenspinsels door te drukken. Een Nederlands politicus die een rechterlijke uitspraak naast zich neerlegt en de rechters knettergek noemt; zich democraat noemende bestuurders die geen probleem hebben met het ondermijnen van de rechtstaat. Intussen is het zich verschuilen achter formaliteit en juridische spitsvondigheden ook geen overheid vreemd. Rücksichtslos wordt betrouwbaarheid aan de kant geschoven en de zekerheid die we elkaar wél kunnen bieden teniet gedaan. De verbijstering over teruglopend vertrouwen wordt bewaard voor later. Die houding als normaal of begrijpelijk accepteren is een verarming. De cynische houding die ook media wel tonen – logisch dat hij zijn standpunt veranderde, het kostte hem kiezers – staat haaks op betrouwbaarheid, erodeert vertrouwen. Voortschrijdend inzicht is een goed ding, gedraai met eigen overtuiging omwille van macht is dat niet. Een kleine tegenzet is weloverwogen stemgedrag, het echte werk is zelf betrouwbaar blijven.

In Nederland les gegeven aan een leuke groep en familie en vrienden bezocht. Dan blijkt het weer: als er wederzijds liefde of zelfs maar achting of respect is, is betrouwbaarheid een gegeven, is vertrouwen een uitkomst die elke ontmoeting tot een warm bad maakt. Het was mooi en verrijkt ging ik verder.

Terug naar Afrika, het is weer mooi en ook mooi weer. De vlucht hierheen veroorzaakte wel gemengde gevoelens. Laat vertrokken uit Parijs werd, terwijl we boven de Middellandse Zee vlogen, het diner geserveerd. Geen haute cuisine maar redelijk eten op een rustige vlucht. Glaasje champagne vooraf, flesje wijn en na afloop koffie met cognac en toch wat kribbig raken van de krappe stoeltjes. Een blik in de krant en ik las een artikel over die andere reizigers, de mensen die, tien kilometer beneden mij, diezelfde zee overstaken in de andere richting. Niet zeewaardige rommel, overbelast met vele malen de feitelijke capaciteit van passagiers, dit jaar zijn meer mensen verdronken op die route dan ooit. Gelukzoekers zeggen sommigen met een beschamend onzinnige term. Alsof mensen verweten kan worden geen ongelukszoeker te zijn, geen verdrietliefhebber, geen vriend van uitzichtloosheid.

Gammele, uiterst dubieuze deals moeten zorgen dat ze onze wereld niet halen of terug gaan, de vluchtelingen voor oorlog en geweld sorteren we op nationaliteit en ‘ernst van de situatie en daar laten we er dan een paar van toe: in verhouding nog geen procent van wat landen in de regio noodgedwongen en zonder substantiële hulp doen. Betrouwbaarheid. We staan voor die joods/christelijke of, naar keuze, humanistische cultuur in Europa. Hoe is het dan met betrouwbaarheid?

Voor mijn gastvrouw wat boodschappen doen in Magaliesburg, dertig kilometer verderop. Het is warm, de supermarkt is vol als was het de laatste gelegenheid inkopen te doen voor de kerst, veel vakken zijn leeg en het is zoeken. Het meisje aan de kassa herkent me van vroeger en we hebben een leuk gesprek. Buiten gekomen spreekt een jongeman me aan. ‘Hi mister Frank, ik heb een ijsje voor je gekocht.’ Verbaasd kijk ik hem aan. ‘Ja, u herkent me misschien niet meer maar vijf zes jaar geleden kwam ik bij u op de kunstklas en dat was leuk. Nu heb ik een baan en het is warm dus ik dacht …

Betrouwbaarheid is overal breed voor handen. Het is maar waar we kijken.

lieve groet, Frank