Lieve Allemaal

Lang niet geschreven, ik was en ben onderweg. Zijn we allemaal natuurlijk maar ik bedoel nu ook fysiek. NL, Denemarken, NL, Noorwegen, NL en nu Zuid-Afrika. Overal les gegeven en na een rustiger periode op de farm van vrienden ook hier een workshop van vijf dagen, daarna via Nederland weer naar huis. Het wordt tijd. Intussen nu een beetje werken, opdrachten voor kralenwerk tot een goed einde laten komen en een beetje sentimental journey, mijn oude huis staat 20 kilometer van hier en ik ken de omgeving goed.

Een vallei van wij en zij, zo mogelijk nog heftiger dan elders op de wereld. De witte gemeenschap hier – voor het moment ook een beetje de mijne – is precies dat: heel wit. Onder elkaar benoemen ze de zwarte gemeenschap vaak als kaffers, voor hen een andere wereld waar je goedkope arbeid vindt maar verder niets mee te maken wilt hebben. De brallende ‘christen’ die deze week vol overtuiging beweerde dat zwarten kinderen van de duivel zijn kreeg geen tegenspraak, geen protest.

Recent hield Sigrid Kaag, de minister van handel die wél een goede minister van buitenlandse zaken zou zijn, de Abel Herzberg lezing: ‘De stilte van het wegkijken.’ In een indrukwekkend en visionair betoog haalde ze onder andere de biograaf van Herzberg aan:

Het ging niet zozeer om de gruweldaden.

Het ging niet om de laatste stap.

Het ging om de eerste…

Want dan komen de gruweldaden vanzelf.

Ik las, met schaamte, de terechtwijzing.

Intussen in Indonesië weer een ramp: aardbevingen, een tsunami en modderstromen in Sulawesi. Het aantal dodelijke slachtoffers kan in de duizenden lopen, de materiële en emotionele schade is niet te overzien. Duizend kilometer van Bali weg dus daar geen gevolgen, wel een nerveus gevoel. Vandaag een serie aardbevingen in het oosten (Sumba), over gevolgen nog geen bericht. De aarde is onrustig, de mensen zijn het ook.

In meer dan één opzicht. De presidentsverkiezing komend jaar werpt z’n schaduw al vooruit; partijen, niet alleen politici, doen hun best ‘in the picture’ te komen en proberen kool en geit te sparen. De minderheid die richting een veel rigider islam wil krijgt geen weerwoord, het zou stemmen kunnen kosten. Zoals een paar dwaallichten Nederland naar rechts slepen, zo lukt het ook de fundamentalisten hier de hele moslim gemeenschap te doen opschuiven richting ??? Een tien jaar oude foto van Doni’s familie laat moeder en zusters zien zonder hoofddoek, recenter foto’s geven een ander beeld. Niets tegen hoofddoeken maar het lijkt sociale druk die de verandering bewerkstelligde. En veranderde er nog meer?

Meliana is Boeddhist en van Chinese afkomst, lang geleden zijn haar voorouders naar Indonesië gekomen. In 2016 heeft ze geklaagd bij haar buren over de luidsprekers op de moskee in haar buurt, ze vond ze te luid, het deed zeer aan haar oren beweerde ze. Recent is ze veroordeeld vanwege dit feit tot 18 maanden gevangenisstraf; blasfemie! Twee grote moslimorganisaties hebben zich er uiterst voorzichtig en halfslachtig tegen uitgesproken, de straf is te lang merkte één van de woordvoerders op. In Probolinggo, Oost Java, laat de directeur van een kleuterschool de kindertjes voor onafhankelijkheidsdag door straten marcheren in jilbab, getooid met kartonnen kalashnikovs. Bij de daarop volgende protesten is zijn excuus dat er geen geld was voor beter en dat hij niet heeft gedacht aan de implicaties.

Incidenten in een land van over het algemeen tolerante mensen, zorgwekkend niettemin. Diezelfde tolerantie vertaalt zich ook in een mild oordeel over de gevaarlijke idioten die dit soort akkefietjes initiëren.

We zijn allemaal onderweg, soms met wat verwarring over het doel lijkt het.

Lieve groet, Frank

Lees hier de lezing van Sigrid Kaag: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/
toespraken/2018/09/30/abel-herzberg-lezing-2018,

Lieve Allemaal,

En dan komt er nog één: nog een aardbeving. Zondagavond, de rust is net teruggekeerd na het petekind afgeleverd te hebben bij vrienden van zijn ouders in Kuta, kijken we, nog wat beduusd van de chaos die Kuta is, moe naar de tv. Opeens begint alles te schudden en, getraind en alert door eerdere bevingen, rennen we het huis uit, de tuin in. Strategische plek opzoeken, ergens waar vallende bomen noch muren ons zouden kunnen raken, wachten tot het over is. Het was de sterkste beving die ik meemaakte tot nu, minutenlang stonden we daar; Doni ijzig kalm – hij heeft ze in Sumatra nog wel krachtiger meegemaakt – en ik aanvankelijk nerveus en angstig. Uiteindelijk hier thuis nauwelijks effecten. Een fles arak stukgevallen, wat kleinere dingen kapot op de grond en dat was het, voor ons niets om over te zeuren. Het was een beving van 7.0 op de schaal van richter, het epicentrum lag meer dan 100 kilometer van Ubud en denkend aan het geweld hier is het nauwelijks voorstelbaar hoe het daar in Lombok geweest moet zijn. En nog is. Het dodental stijgt, duizenden huizen zijn ingestort, mensen slapen buiten en de angst voor nog een beving, heel begrijpelijk met vorige week ook al één met een kracht van 6,4, is voorlopig niet weg. Wij hebben veel geluk gehad.

Het is een gebeurtenis die diepe indruk op me heeft gemaakt. Daar staan in de tuin terwijl het huis staat te schudden, bomen heen en weer zwaaien, het zwembad over de rand klotst en ondertussen de grond letterlijk golft onder je voeten; in die paar minuten werd mijn beeld over mijn plaats op deze aarde scherp gekaderd, misschien wel bijgesteld. Zo duidelijk deel van een geheel waarvan de grootsheid mijn voorstellingsvermogen overstijgt maar ook, zeker op dat moment, een eenzame gast op een aardbol die ons mensen niet nodig heeft, een stofje dat even verschijnt in een eindeloze eeuwigheid en – hoop en verwachtingen bijgesteld naar mensenmaat – als een vuurvliegje zou willen zijn: lichten in de korte spanne tijd die reikt tussen gekend zijn en teruggaan naar de oorsprong. Nooit eerder voelde ik me zo eenzaam en tegelijk zozeer deel van iets dat ik slechts ten dele kan bevatten. Ik was even niets, ik was even alles.

Lieve groet, Frank

Lieve Allemaal,

Petekind uit Duitsland op bezoek deze weken, hij is zestien en dat is wel erg jong voor een min of meer zelfstandige vakantie op Bali. Wij zijn hotel restaurant annex touroperator geworden en niet heel blij. Gelukkig heb ik het eerste plan van zijn ouders – zeven weken hier – afgewezen; zo lang hadden we het niet gered zonder ernstige conflicten. Nu nog een weekje volhouden en dan is dat ook weer achter de rug. Ach, misschien voor hem ook niet makkelijk: als zestienjarige naar Ubud gestuurd worden is nogal wat. Geen strand in de buurt en geen nachtleven van betekenis, bovendien, wat moet je met mannen die je (groot)vader zouden kunnen zijn? Internetten op je kamer en uitslapen tot een uur of één in de middag. En daarmee die twee weer grondig irriteren natuurlijk.

Eerder deze week werd ik kwart voor zeven wakker en vroeg me af wie er op de deur aan het kloppen was. Het duurde even voor ik doorhad dat het bed stond te schudden en dat het geklop van wiebelende meubels kwam; een aardbeving, naar later bleek met het epi-centrum op het naburige Lombok. Behoorlijk krachtig deze keer (6,5). Snel naar buiten al duurde het lang voor we de logee zover hadden ook op te staan. De dag door nog een aantal naschokken waarvan sommige ook hier te voelen waren; het blijft vreemd als de aarde onder je beweegt maar hier verder alles goed. In Lombok is het heel wat ernstiger, doden en gewonden en veel schade.  Hier alleen maar schrikken maar ook dat komt aan, met de vulkaan die nog steeds onrustig is, is iedereen extra alert. Niet dat het ons persoonlijk veel schade zou doen – hoogstens een masker dragen vanwege aswolken – maar toerisme gaat mogelijk weer op z’n gat als het vliegveld gesloten zou moeten worden en toerisme is hier wel de levensader. Een flink kloppende ader, dat merk je vooral als je door Ubud moet: files verstoppen het hele dorp alsook de omgeving. Agenten die het verkeer ‘regelen’ maken het nog een stukje erger; de strijd tegen fout geparkeerde auto’s die de boel nog  verder verstoppen – het zijn er heel veel – hebben ze al lang weer opgegeven.

Twee weken terug is mijn motor gestolen. Behoorlijk pissig over geweest al was het (deels) eigen schuld. Niet op slot gedaan en hoewel geparkeerd tussen honderd andere motors hebben ze die van mij er toch uitgevist. Weg. Aangifte bij de politie is een aardig avontuur om een komische film van te maken. Vier uur bezig met vier agenten die, jawel, vier keer een proces verbaal uitgetypt hebben omdat de eerste drie niet klopten. Zinloze oefening in geduld want die motor komt niet terug. Die is, zo zegt iedereen, al lang in onderdelen uit elkaar gehaald. Nieuwe motor gekocht met hulp van Frans, de verdiensten van de workshops straks in Scandinavië dus alvast uitgegeven. Aan een mooie motor, dat dan weer wel.

Er zijn krachten aan het werk leek even een goede titel voor de blog. De aardbeving, de vulkaan en alle ellende in de krant … Onzin natuurlijk: er zijn altijd krachten aan het werk. Negatieve krachten – wat is nieuw? – en positieve. Veel daar tussenin ook: krachteloos. Dan hebben we het niet meer over aardbevingen maar over hoe gelaten onze maatschappij het afbrokkelen van essentiële waarden over zich heen lijkt te laten komen. Madeleine Albright haalde een citaat aan van Mussolini: “Als je een kip veer voor veer plukt heeft niemand dat in de gaten.” Het is maar half waar geloof ik, als je wel oplet zie je de ene veer na de andere uit de toch al kwetsbare samenhang getrokken worden, waarachtig niet alleen in de VS al loopt het daar wel de spuigaten uit. Krachteloos, je kan er voor kiezen maar we zijn dat niet. Alweer die ‘zachte krachten’ die zullen winnen. We moeten ze alleen maar levend houden.

Lieve groet, Frank

De vulkaan liet zich deze week weer gelden, alles nog steeds prima hier in Penestanan.

Lieve Allemaal,

If you can’t beat them, join them. Zij die zich eerder teweer stelden tegen egoïsme en kortzichtigheid omarmen nu het plan om duistere deals zoals die met Turkije gesloten werden te dupliceren in Noord-Afrika. Wat in Europa niet lukt – een snelle, rechtvaardige procedure en, om te beginnen voor zolang die procedure duurt, een menswaardige opvang – gaat daar vast goed komen.

‘Europa op slot, het wordt anders nog erger.’ Wat eerder postvat, het besef dat dit niet kan of de realisatie dat een vergrijzend Europa nieuw bloed nodig heeft zal de tijd leren. Misschien lukt het, met alle tegenkrachten van dit moment, inderdaad niet anders maar mijn sympathie ligt bij hen met verbondenheid en compassie als leidraad, stem van redelijkheid.  Voor nu echter: burgemeesters in oorlogstijd * – inspirerend leiderschap:   1 – 0.

Geen duurzame oplossing, over de oorzaken weinig woorden. Maar er wordt meer geld uit Afrika weggesleept dan er aan ontwikkelingsgeld heengaat, het dumpen van landbouwproducten maakt het bestaan voor lokale boeren vaak onmogelijk, groei hier ten koste van groei daar: te ingewikkeld om uit te leggen? Alles ontwrichtende oorlogen gevoerd met wapens en actieve ondersteuning vanuit de westerse wereld: te beschamend om toe te geven?

Het ging nogal eens over duurzaamheid deze maand en dan ben je in Indonesië niet goed beland. Het is hier niet of nauwelijks een thema. Of is het omgekeerd, is het juist de goede plek omdat er zoveel te doen is? Geen wandeling in Bali zonder ettelijke ontmoetingen met plastic afval in de natuur en overal. In de supermarkt gaat, als je een seconde niet oplet, alles in (gratis) plastic tasjes. Statiegeld op de miljoenen plastic flessen die dagelijks het milieu inschuiven wordt niet overwogen, een eerder plan om de klant voor de tasjes te laten betalen (200 rupiah per tas, dat is 1,2 cent) werd weer ingetrokken. De klant was er niet blij mee en de fabrikanten van de tasjes vonden het ook niet fijn. Vandaar. Intussen is Indonesië de nummer twee vervuiler van zeeën in de wereld.

Ook hier problemen genoeg maar alweer: korte termijn / de volgende verkiezingen en lange termijn / visie, verdragen elkaar slecht. In het zuiden, met honderden hotels langs de kust, wordt zoveel water uit de grond gepompt dat het grondwater intussen brak is, zeewater dringt de bodem in. De bouw van hotels gaat over het hele eiland gewoon door. De infrastructuur kan het allemaal niet aan; teveel verkeer en teveel afval, in toeristische gebieden ligt de natuur die nog over is permanent in de vuurlinie. Dat en een voortschrijdend verlies van de eigenheid van het eiland raakt aan het dilemma waar ook hier mensen voor staan: duurzaamheid is tevens inleveren. Hier, met een economie die praktisch op toerisme draait en een levensstandaard die voor velen bij lange niet op een fatsoenlijk peil is, nog lastiger dan het in Nederland al blijkt te zijn.

We zullen er toch aan moeten wennen denk ik. Ook dat b.v. vliegen zwaarder belast moet worden al betekent dat dan dat ik minder vaak naar Nederland kan. Een eerlijker verdeling in de wereld is niet realistisch als ik eigenlijk bedoel dat iedereen het zo rijk moet krijgen als ik en dat het voor mij bij het oude kan blijven. Duurzaamheid nastreven is ook inleveren. Wereldvreemd of beginnen de wereld een beetje beter te begrijpen?

Lieve groet, Frank

* ‘Sommigen denken dat mijn voorstellen hard zijn. Maar geloof me, als we het hier niet over eens worden, komen er pas echt harde voorstellen van echt harde mannen.’

Donald Tusk, voorzitter Europese raad.

Lieve Allemaal,

Zesenzestig ben ik geworden, dank voor alle lieve reacties, een mooie dag werd er nog mooier van. Ouder worden; het blijkt niet zoveel kommer en kwel, er zijn veel voordelen. Die kortingskaart voor vijfenzestig plus is leuk maar is hier niet geldig, vanaf nu krijg ik wel AOW. De overheid gaat elke maand een leuk bedrag op mijn rekening storten en zorg van ‘hoe moet het volgende maand’, met een lastige kunstmarkt niet helemaal afwezig de laatste jaren, is weg. Ik word er blij van, zaterdag had ik dubbel te vieren. En dat is dan nog maar centjes. Meer vaardigheid te luisteren naar wat niet gezegd wordt en meer (willen) begrijpen gaat me iets beter af. Het leidt tot meer empathie en verbondenheid, dat is een echte bonus.

Aan één kant kan ik kan me nauwelijks voorstellen dat ik zesenzestig ben, aan de andere kant zit er zoveel in mijn rugzak – niet negatief bedoeld – dat ik me afvraag hoe het er allemaal gekomen is. Geen uniek gevoel denk ik maar bij tijden lijkt het me bovengemiddeld veel. En ook dat is rijkdom. Zoveel gedaan, zoveel beleefd en bereikt waar ik met blijheid op terug kan zien. Onvermijdelijk veel mislukt ook, zwarte dagen, soms verslagen; geprobeerd, gevallen en weer opgestaan. Het is niet klaar, dat het ooit voltooid zou zijn kan ik me niet voorstellen, er blijft veel te doen en ‘nu ik hier toch ben’ beter maar aan het werk blijven. Dat de hoeveelheid zaken die ik niet begrijp alleen maar toeneemt wijt ik dan maar aan die cirkel van kennis die een beetje is gegroeid; het zicht op niet weten wordt er ruimer van.

Lunchtijd. Tien mensen in huis en er liggen dertig broodjes klaar: goed belegd en karig, vers en van vorige week. Eén van de bewoners begint alle broodjes in zijn tas te proppen en laat, pas onder dwang, uiteindelijk wat over voor de anderen. Drie of vier van de minste broodjes laat hij liggen. Nog voor de lunch breekt gegarandeerd oorlog uit.

Een Mondigliani: 170 miljoen, diamant: 27 miljoen, flesje wijn: een ton, trouwjurk 5 ton, auto: ook een paar ton. Party in iemands vijfde buitenhuis, de gasten arriveren in privéjets van over de hele wereld. Iemand ‘koopt’ voor de leuk een voetbalclub. Een bral die breeduit pocht over zijn vele geld wordt president. Meer bewonderende blikken dan dedain. Merkwaardig. Hopen op een dag zelf zo’n tas vol broodjes bij elkaar te graaien, denken dat de toevoer van broodjes oneindig is?

Identiteit begrijp ik ook niet zo. Niet dat ik geen identiteit heb, natuurlijk wel, ik ben immers ik. Mijn begrijpen stopt waar aangenomen wordt dat iets of alles van dat wat (mede) maakt wie ik nu ben mijn identiteit zou zijn. Kom nou, zo laat ik me niet inkaderen. Ik ben Nederlander, Europeaan en wereldburger, moedig en angsthaas, slim en stom, linksig en verzamelaar, van goede wil met soms zwak vlees, kunstenaar en homo, AOW’er en dichtertje en zo kan ik nog wel even doorgaan. Ik heb aandelen in duizend hokjes maar ik laat me niet in eentje wegzetten. Zeker niet waar ‘in een hokje willen horen’ verbondenheid alleen maar in de weg staat. Buitendien laat het de essentie van wat ik in me draag en mijn diepste zijn kleurt, positief (het meeste) en negatief, buiten beschouwing. De liefde en vriendschap op mijn pad, de hand van mijn lief op mijn wang, verdrietig afscheid en warm welkom, de zwaaihand van mijn moeder, de blik in de ogen van een orang oetan, vogels in de lucht, succes, verlies en teleurstelling, de zonsondergang van gisteren; een miljoen momenten die een afdruk lieten in mijn ziel. Dat ben ik, er is er maar één van. Ook maar beter zo, toegegeven. De enige groep waarbij ik me bij in laat delen is die van mensen. 7,6 miljard wereldburgers, allemaal even uniek, onderstrepen mijn punt.

Lieve groet, Frank

Slecht begonnen dag

grijze luchten zonder zilver;

vanuit de morgenspiegel

kijkt hij me vragend aan.

Weggestuurd, gehoond,

ongepaste onbeschaafdheid

terwijl ik man moest worden.

Vaak onvindbaar, bleef hij.

Offreerde lachend spel

en godsvertrouwen,

met ogen waarin bitter

nooit een woning vond;

blij verwachten slechts

bij elke nieuwe dag.

Steeds vaker zoek ik

die kleine jongen die

zo weinig weet,

zoveel begrijpt.

Het lijkt me dat de kern

– wie ik ten diepste ben –

daar ongeschonden bleef.

Lieve allemaal,

Lang geen blog geschreven, druk in Bali, druk in Nederland; niet aan schrijven toegekomen. Weer terug in Bali was de eerste verrassing een aantal kerstkaarten – voor afgelopen kerst vrees ik. Mijn eerste idee, kaarten voor mijn aankomende verjaardag, was inderdaad nogal een overschatting van de post hier.

Een mand met herinneringen aan de afgelopen weken opgeborgen in mijn hoofd, uit sorteren hoeft niet echt. Zo af en toe een mooi uur op de hand nemen, mooie ontmoetingen en belevenissen opnieuw langs laten komen is genoeg. En een vreugde. Dat het zomer was in Nederland maakte het allemaal nog wat mooier. Heerlijk slenteren over de grachten van de mooiste stad van het land, tot laat in de avond op een terrasje zitten; in Bali normaal maar in Nederland  toch wel een cadeautje. Het – niet meer helemaal nieuwe – Rijksmuseum gezien en zeer onder de indruk. En Marten en Oopjen ontmoet natuurlijk, fantastisch. De vraag komt waarschijnlijk niet maar als iemand me Oopjen of de Nachtwacht aanbiedt kies ik Oopjen.

Voor vertrek in Bali hard werken om alles klaar te krijgen, ’s avonds eten, zwemmen en kletsen. Samen naar opera’s luisteren en ze, ondanks het Italiaans, best begrijpen; Nederland was een mooi vervolg.

Niet dat altijd alles goed gaat. In NL een aanrijding met de huurauto; niet mijn schuld maar gedoe, gedoe … In Bali hebben de buren een nieuwe geluidsinstallatie. Met veel zware bas en dat horen en voelen we, tot hoofdpijn toe. Zelfs Zoef is er chagrijnig van. Niet goed ook voor de buuroortjes, zo worden ze doof. Eigen schuld en lekker puh dacht ik eerst maar dan, dove mensen zetten de boel nog wat harder. Waar moet ik op hopen?

Kleine problemen en ook grotere. Een jaar of anderhalf terug heb ik de hulp moeten ontslaan omdat er van alles verdween. Echt opvallend werd het toen er allerlei Wedgwood ontbrak maar feitelijk waren de signalen er al eerder. Luiheid en ongeloof van mijn kant maakten dat ik eerder niets deed. Vervelend, er was nogal wat weg. Daarmee was het niet klaar. Sinds dien is er om de zoveel tijd de vaststelling dat dit of dat ook weg is. Een envelop met buitenlands geld, een paar ringen, een horloge, een kostbare fles; die zilver met gouden vulpen – ooit een cadeau – is ook verdwenen. Vlak voor Nederland bleek een gouden ring uit de kluis weg en van de week realiseerde ik me opeens (had het dus wel geregistreerd maar niet door laten dringen) dat het collier dat ik erfde va mijn moeder ook gestolen is. Herinneringen, niks kunnen bewijzen, slechts een paar ‘kandidaten’ … Bij elkaar is de schade duizenden euro’s, emotioneel verlies en schade aan vertrouwen heel wat meer.  Wat ik me intussen af moet vragen is hoe het eigenlijk zit als je na meer dan een jaar nog steeds niet weet hoeveel er is verdwenen. Het is geen verwijt aan mezelf en zeker geen goedpraten van maar iets van eigen schuld zit er wel bij natuurlijk. Bijna 66 en de balans tussen vertrouwen geven en verstandig zijn nog niet gevonden.

En verder, voor wie het nieuws volgt: ja, er gebeurt veel in Indonesië, bomaanslagen en radicaliserende groepen is wat de media haalt. En er is wel meer dan dat wat niet goed gaat. Veranderingen sluipen de maatschappij binnen, ik zou denken vooral met veel dank aan politici die voor eigen gewin, zo’n beetje de standaard hier, uitbundig de religie-kaart spelen. De andere kant is het Indonesië van “Tuhan yang Maha Esa” – God die groot en één is. En vele namen heeft. Alweer vertrouwen. Ik vertrouw op de ‘gewone’ Indonesiër die, net als iedereen, walgt van wat gebeurde in Surabaya en andere plaatsen, die gewoon met eenieder in vrede verder wil.

Lieve groet, Frank

In Nederland “de Brug”, de gedichtenbundel bij de drukker opgehaald. Ik ben zeer tevreden en ook van de ontvangers goede berichten. Er zijn nog een paar beschikbaar: vijftig gedichten, 64 pagina’s, gebonden uitgave, € 17,– inclusief  verzendkosten,

Lieve Allemaal,

Janine Jansen speelt het vioolconcert van Bruch en alles wordt weer rustig. Muziek, boeken, beeldende kunst, architectuur soms: deurtjes om terug te keren naar wat telt. Niet vreemd dat moderne kunst in de nieuwe ‘eigen volk eerst’ kringen niet gewaardeerd wordt. Voor de baudetjes van deze wereld houdt het een dikke eeuw geleden allemaal op of eigenlijk, daar zouden ze opnieuw willen beginnen. En blijven. Die mooie tijd toen alles en iedereen zijn plaats had en onversneden nastreven van eigenbelang, niet gestoord door verontrustende protesten noch door beeldende kunst met lastige vragen aan onszelf, gewoon kon. Dat veel muziek, ook en misschien wel juist klassiek, evenzo zelfreflectie kan initiëren geldt blijkbaar niet voor iedereen. Maar toch, ik zou maar oppassen met die vleugel!

Soms denk ik dat het niet gekker kan worden, de meeste dagen geven me ongelijk. Ahok, de Chinees christelijke (dubbele minderheid) gouverneur van Jakarta werd veroordeeld tot twee jaar cel wegens blasfemie op grond van een video. De maker van die video is inmiddels ook veroordeeld voor het manipuleren van dat filmpje; de feiten waren verdraaid. Niettemin is een verzoek om hoger beroep van Ahok afgewezen. Een jonge vrouw uit Jakarta kreeg 5 maanden cel omdat ze op FB de overheid dom en gek heeft genoemd. Rizieq Shihab, leider van de extremistische FPI, is beschuldigd van overtreding van een door hem en zijn partij afgedwongen anti-pornografie wet. Hij eiste indertijd dat de uitgever van Playboy ter dood zou worden gebracht en is nu zelf gevlucht naar Saoedi Arabië. Er is elke dag wel iets dat de wenkbrauwen noordwaarts stuurt. Genoeg waanzin in dit land maar misschien nog steeds klein bier in vergelijk met wat elders in de wereld plaatsgrijpt. De VS die, niet eens langzaam, afzakken naar een dictatuur van chaos, verlangend naar een vroeger dat niet kan en mag terugkomen, wellicht het meest in het oog springend. Wat dan weer jammer is want dichter bij huis is het vaak niet anders. De houdbaarheid van idioten is niet onbeperkt, het zal ooit wel keren. Hoe het tegen die tijd is met moraal en mores weet ik niet.

Intussen vliegen tegenstrijdige ‘feiten’ – het meeste kan dan niet kloppen – me, met dank aan sociale media, om de oren; veel in de opmars en normalisering van uitsluitend kijken naar eigen belang. De VS en Europa samen vormen zo’n 12% van de wereldbevolking en willen blijkbaar toch de grootste economieën ter wereld blijven, ze wijzen herverdeling dus af. Waar komt die spanning in de wereld toch vandaan? Misschien dat Cambridge Analytica die sloebers aan de onderkant van de maatschappij kan overtuigen dat ze feitelijk bofkonten zijn. Als je Trump en Brexit kan normaliseren kan je dat met alles.                        Kolonialisme is weg uit de handboeken, niet uit het denken. Ook niet uit het mijne moet ik soms vaststellen. De 9^de van Beethoven beluisteren is dan niet genoeg, wel een aanwijzing nog eens heel goed in mezelf te kijken.

Nyepi, het Balinees nieuwjaar, is weer voorbij. 1940 is begonnen, de drukte is terug. Anders dan in andere godsdiensten kennen de Balinezen geen rustdag maar die ene dag in het jaar is het dan ook serieus. Licht, geluid en etensgeuren, alles verbannen om 24 uur lang alleen te zijn met je gedachten, dit jaar ook zonder internet. In hoeverre het werkt weet ik niet, de veel gevolgde richting in het hindoeïsme hier is gewoon doen wat de priesters zeggen en dat noodt niet tot veel nadenken. De stilte over het eiland is echter mooi, geen licht aan mogen doen wordt ’s avonds wat lastig maar heeft ook wel wat. Alleen Zoef was het er zeer niet mee eens, een hele dag niet naar buiten was (te) veel gevraagd. Zoef is een lieve hond maar heeft niet zoveel om over na te denken. Hij heeft ook niets met kunst. Dat wij het wel (kunnen) hebben moeten we maar koesteren.

Lieve groet, Frank

De omslag voor de bundel gedichten is intussen ook klaar. Komende week ga ik bestellen.

Lieve Allemaal,

Er is weer iets nieuws bedacht. Deze week ging ik mijn rijbewijs verlengen, iets dat tot nu elk jaar moest maar dat, met een verblijfsvergunning voor langere tijd, nu pas over vijf jaar weer nodig is. Gelukkig maar. Gelukkig want de toestanden worden steeds ingewikkelder. En lachwekkender ook wel. De gezondheidsverklaring moest al lang – even langs de assistent van een dokter vlakbij het politiekantoor die de gegevens overschrijft van je oude rijbewijs, met pech een test op kleurenblindheid en hup, twee euro betalen, klaar is kees. Nu moet er ook een psychologische test komen en psychologen, dat weten we allemaal, zijn duurder dan een dokter. Een assistente, jong meisje nog, ook vlakbij het politiebureau, zit al klaar. Ik ben benieuwd, ben ik normaal? Op een leeg papier moet ik mijn naam schrijven en een mens tekenen. Een snelle krabbel, negen euro betalen; ze ziet het al, alles prima in orde. Nu de corruptie op het politiebureau een beetje onderdrukt is moet er natuurlijk iets gebeuren. Ga er maar vanuit dat de opbrengst gedeeld wordt met de politie. Nou ja, de politie een beetje meer dan zij natuurlijk.

Doni maakt zich zorgen – en hij is daarin niet alleen – over een aantal ontwikkelingen in Indonesië. Nieuwe wetgeving zit eraan te komen. ‘Nog erger dan wat de Nederlanders indertijd oplegden’ was een commentaar in de (liberale) Jakarta Post. Het beledigen van zo ongeveer alles wat naar overheid ruikt wordt verboden en dat is eng met al die gasten die zich, zo is de cultuur ook wel een beetje, bij de geringste tegenspraak al beledigd voelen. Het parlement bekritiseren zit er straks niet meer in en ook met politie of religieuze leiders, laat staan de president, moesten we maar heel voorzichtig zijn.

Er schijnen ook regels in de maak die het seksleven ‘in gezonde banen’ gaan leiden. Seks voor het huwelijk of een verhouding tussen mensen van hetzelfde geslacht mag dan niet meer. Als voorproefje werd recent in groter Jakarta een verloofd stel door een menigte naakt over straat gesleurd en mishandeld omdat ze … Juist. Het is opvallend hoe ‘incidenten’, nieuwe dieptepunten, nauwelijks aandacht krijgen in de pers, laat staan van de meerderheid van de bevolking. Een net gerenoveerde kapel in Sulawesi wordt gerampokt, een aanval op een kerk in Yogyakarta; ook hier wordt het beleven van de eigen identiteit verward met het afkeuren, verbieden en nog veel, veel erger, van die van de ander.

Nyepi komt eraan, de dag van stilte op Bali. Vliegveld en haven gesloten, niemand de straat op, geen muziek, herrie of licht, geen etensgeurtjes. Zo gaat het al jaren. Ook de ATM’s worden een halve dag van tevoren uitgeschakeld al weet niemand waarom want als je de straat niet op kan, kan je ook geen geld uit de muur halen. Nu iets nieuws, internet wordt afgesloten. En dan vind ik het een probleem worden. Alle andere voorschriften: prima. Respect voor de cultuur van een ander, het zou Balinezen storen als ik me niet aan de voorschriften hield, zij willen hun eiland leeg laten lijken. Maar wiens zaak is het als ik in de beslotenheid van mijn eigen huis internet gebruik? Daar heeft niemand weet van, niemand last van. Zeker, ik kan makkelijk een dag zonder internet en wel langer ook, ik vind het alleen jammer dat ook hier het privé domein geschonden wordt omdat ‘we allemaal naar onze regels… Bruggen bouwen is verschillende werelden verbinden, ook in de wetenschap dat de ander maken zoals ik een dwaze illusie is. Dat laatste is maar gelukkig ook trouwens.

Over bruggen. Ik schreef het al in de aankondiging van deze blog: in april breng ik een bundel uit met ongeveer 50 gedichten. Titel “Bruggen”. 64 pagina’s, mooi papier, stevige omslag, het wordt fraai. De prijs zal inclusief verzendkosten niet meer dan € 17,– bedragen. Omdat ik geen idee heb hoeveel exemplaren te laten drukken is het prettig als u, aangenomen dat u zoiets t.z.t. wilt gaan bestellen, dat alvast in een mail aan kan geven. Alleen een ja is al genoeg. Dan meld ik me weer in april.

Lieve groet, Frank

meer dan alles koester ik

kwetsbaar geslagen bruggen

– van wanhoopshout gebonden

met hoop en diep verlangen –

wankelwegen uitgestrekt

naar ongekende verten

voorzichtig te betreden

liefde bouwt fragiel en teer

schuifelvoet en aarzelstap

terughoudendheid verlaten

een hartenklop als richtsnoer

weg van ik en jij naar wij

eenmaal aan de overkant

afstand slechts een ademtocht

wordt de ruimte tussen ons

een domein waar god zich toont

Lieve Allemaal,

We hebben er een eind aan moeten maken: de tientallen die onder ons dak woonden hebben we weggestuurd, verjaagd eigenlijk. We hebben niet gezwaaid toen ze verdwenen in de nacht en we hopen dat ze nooit meer terug komen. Dat ze geluk zouden brengen geloofden we toch al niet en die hopen poep naast het huis begonnen nu echt te stinken. We gaan verder zonder vleermuizen.

Januari is alweer voorbij, het was een merkwaardige maand. Mijn ‘lastige data’ en Mr. Murphy was in town. Alles dat mis kon gaan ging mis. Ook mijn eigen toevoeging aan deze wet: ‘van wat niet mis gaat zal later blijken dat het beter mis had kunnen gaan’ bleek van toepassing. De nieuwe laptop kreeg een ernstig ongeluk en overleed ter plekke, het huis moest behandeld tegen een soort termiet en de regen hield niet alleen niet op, het kwam met een flinke storm – niet eerder zo gebeurd – van het noorden zodat we een aantal keren fors moesten dweilen. Ook daar moest wat gedaan worden. De werkzaamheden, vijf man met radio’s, zijn net vandaag afgerond. Aardige mannen hoor maar ook die hopen we voorlopig niet terug te zien. En als je denkt dat je het, na vijfendertig jaar, wel weet met dat glas blijkt ook dat niet op te gaan. Alles kleine gebeurtenissen en oprecht niets om moeilijk over te doen maar het kleurde de maand wat stressig, Niet alleen de vleermuizen schijten op een grote hoop. (Hoewel, daar wordt geloof ik iets anders mee bedoeld.)

De dreiging van de vulkaan – op een dag komt ie maar dat kan maanden, jaren of zelfs decennia duren – is min of meer voorbij, het waarschuwingsniveau is verlaagd. Hij rommelt nog wat maar meer is het niet voor nu. Toch is Ubud stiller dan normaal, geen idee hoe het komt. En er wordt ernst gemaakt met de nieuwe parkeerregels, gisteravond was er zelfs, nog niet eerder zo gezien, een flinke macht aan politie en pecalang (locale ordedienst) op straat en inderdaad, de straten waren goeddeels vrij van geparkeerde auto’s en motoren, weinig tegenliggers op éénbaanswegen ook. We dineerden in Jalan Gautama, een straat die recent helemaal is opgeknapt met leuke bestrating en waar zelfs geen geparkeerde motor was te vinden. Een verademing. Wat zou het fijn zijn als Ubud er zo uit gaat zien: rustig kunnen lopen, winkelen en eten.

Op Ubud Community, een pagina op FB die ik volgde, is het commentaar niettemin niet van de lucht. Er zijn al gevallen bekend van mensen die driehonderd meter te voet moesten om bij hun favoriete restaurant te komen. Ik schrijf volgde want daar ben ik gisteren mee gestopt. Ik vrees dat het niets bijzonders is maar de posts waarin mensen beschuldigd worden van diefstal, aanranding en nog veel meer, met naam, foto en wat heb je; FB als aanklager, rechter en beul ineen begon me de keel uit te hangen. Dat en de commentaren, scheldpartijen feitelijk. Dag UC. Ik twijfel nog over Facebook. Bijvoorbeeld vraag ik me af hoe het kan dat mensen die ik wel ken maar met wie ik geen ‘vrienden’ gemeen heb toch voorgesteld worden als potentiële ‘vriend’. Waar vist FB de wetenschap dat ik ze ken vandaan? Mijn email, mijn Whatsapp berichten? Zoals de meeste mensen meen ik niets te verbergen te hebben maar moet ik deze handelaren in big data faciliteren, in hoever wordt ik gemanipuleerd, weegt alle ellende van FB op tegen het leuk en gezellig? Ik ga er nog eens goed over denken.

Lieve groet, Frank

Lieve Allemaal,

Preisners Requiem snierde door de kamer; weemoed, boosheid en zelfs verwijt spelen na al die jaren nog steeds een melodie. Dertien jaar, niet anders dan twaalf jaar en drieëntwintig weken of dertien jaar en een maand om maar eens iets te noemen en toch: dertien jaar. Rond. Januari bekomt me niet zo goed, gruweldagen herleven. Het nieuwe begin, Doni, alles wat goed gaat wordt wat kleiner door de slagschaduwen die erover vallen. Zelfbedachte horrorbeelden van hoe die laatste minuten … onzinnig of op zijn minst nutteloos, niettemin terugkerend thema in heel wat dromen. Mijn onmacht er over op te houden stoort mezelf nog wel het meest. Zijn lach verder dragen, hoe vaak is dat nou gelukt Frank? Blijven proberen en als het vandaag niet lukt: morgen probeer ik het opnieuw. Past dan wel weer bij de maand van de spiritualiteit met het thema opnieuw beginnen.

Op een andere manier doet ook Ubud iets nieuws, er zijn semi-serieuze pogingen de verkeerschaos op te lossen. Parkeren is in diverse straten verboden en zie, zolang er een overmacht van agenten aanwezig én actief is – die twee zaken gaan lang niet altijd samen – houdt men zich eraan. Meestal. De trottoirs zijn weliswaar parkeerplaats voor motorfietsen geworden maar geparkeerde auto’s zijn er dan even niet, het verkeer stroomt redelijk door. Tot de agenten weer gaan; tien minuten en de boel staat weer vol en vast. Op z’n laatst na vier uur ’s middags is het puin, later op de avond is het bij gebrek aan toeristen dan wel weer rustiger. De bussen, te breed voor een rijbaan, mogen nog steeds gewoon komen. Semi-serieus. Ik denk niet dat het echt iets gaat worden. Tegenwoordig denk ik ‘dit is Bali’, wel een gezondere houding.

Het regent overmatig veel en lang en ik word er wat kriegel van. Dat ik me geen regenseizoen kan herinneren waarin zoveel water naar beneden kwam zegt niet veel maar ook Ibu Putu die hier al meer dan zeventig jaar rondloopt heeft zo’n herinnering niet. Landverschuivingen, overstromingen, te makkelijk om aan klimaatverandering te denken waarschijnlijk, daarvoor moeten jaren en jaren bij elkaar opgeteld, maar toch. Kaapstad kon binnen een paar maanden wel eens helemaal zonder water komen te zitten. Er zijn (te) veel plaatsen op de wereld waar het ineens allemaal anders wordt. De vraag is of we niet gewoon (ver) achter de feiten aanlopen. Als we er al achteraan lopen. Ik verpof het om in negatief denken weg te zakken maar het wordt niet altijd makkelijk gemaakt. Verbijstering van de dag kwam vandaag uit Davos. Vraag: “wat is uw meest vormende moment geweest?” Antwoord: “Ik heb altijd heel veel geld verdiend.”
De vragensteller was mijnheer Schwab, een van de oprichters van het forum daar. Het antwoord kwam van… ja, inkoppertje.

De komende week aan de gang met het huis, er zijn een aantal onderhoudsdingetjes die gedaan moeten. De eerste kunst is mensen te vinden die het willen doen en dat valt niet mee. Het ging zo met mijn nieuwe website en nu ervaren we hetzelfde: om onduidelijke redenen haken mensen ergens af, laten niets meer horen. Die prijsopgave komt niet, de telefoon wordt niet meer opgenomen … We blijven zoeken want het moet wel in orde gebracht. Intussen werken aan een object dat in zover iets nieuws is dat het formaat van deze vorm groter is dan ooit. Ook spannend. En uit gaan zoeken wat er allemaal nodig is om Doni in het voorjaar mee naar Nederland te nemen. Veel, zoveel is al duidelijk. We blijven bezig.

Lieve groet, Frank